Trong những năm gần đây, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc ngày càng phát triển. Theo số liệu thống kê của Hải quan Trung Quốc, năm 2017, thương mại 2 chiều giữa Việt Nam và Trung Quốc đạt 121,3 tỉ USD, tăng 23,4% so với năm trước đó. Trong 14 năm liền Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và Việt Nam hiện cũng là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong khối các nước ASEAN và là đối tác thương mại lớn thứ 8 trên toàn cầu của Trung Quốc.
Dây chuyền sản xuất gạo của Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An - một trong những doanh nghiệp TP Cần Thơ xuất khẩu gạo sang thị trường
Theo ông Đào Việt Anh, Tham tán thương mại của Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc, trong mối quan hệ hợp tác thương mại phát triển đầy thuận lợi này, hợp tác thương mại gạo đóng vai trò hết sức quan trọng góp phần thúc đẩy kim ngạch thương mại 2 chiều duy trì đà tăng trưởng cao. Doanh nghiệp 2 bên thông qua hợp tác đã khai thác hiệu quả tiềm năng thị trường Trung Quốc và phát huy lợi thế cạnh tranh của sản phẩm gạo Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc. Năm 2017, Trung Quốc nhập khẩu 2,26 triệu tấn gạo từ Việt Nam, chiếm 56,72% tổng lượng nhập khẩu gạo của quốc gia này. Trong khi đó, báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, 7 tháng đầu năm 2018, Trung Quốc tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam với khối lượng đạt trên 891.000 tấn, chiếm 26,8% thị phần xuất khẩu toàn ngành.
Ông Wang Zhi Xi, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty lương thực Thái Lương, TP Đông Quảng, tỉnh Quảng Đông, đại diện Hiệp hội Lương thực Trung Quốc, cho biết: "Sản lượng bán hàng của chúng tôi bình quân đạt 300.000 tấn/năm, thời điểm cao nhất có thể lên đến 800 tấn/ngày. Sản phẩm của Thái Lương hiện đã có mặt tại các siêu thị lớn của tỉnh Quảng Đông". Theo ông Wang Zhi Xi, nhu cầu tiêu thụ gạo của thị trường Trung Quốc rất lớn và có xu hướng ngày càng gia tăng. Do đó, qua buổi làm việc này ông kỳ vọng hai bên sẽ đẩy mạnh hợp tác thương mại gạo.
Như vậy, có thể thấy thị trường Trung Quốc là thị trường lớn, đầy tiềm năng cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam. Tuy nhiên, theo nhận định của các cơ quan quản lý đầu ngành, hoạt động xuất khẩu gạo trong năm 2018 sang thị trường này sẽ khó khăn, khó duy trì được đà tăng trưởng như năm trước. Điều này là do sự điều chỉnh chính sách tăng thuế nhập khẩu gạo của Trung Quốc có hiệu lực từ 1-7-2018. Mặt khác, gạo Việt Nam sẽ phải cạnh tranh gay gắt từ nguồn gạo xuất khẩu của các quốc gia khác tại thị trường Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, để có thể giữ vững thị phần và đưa hạt gạo Việt tiến sâu vào thị trường Trung Quốc, ông Đào Việt Anh, Tham tán thương mại của Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc đề nghị doanh nghiệp trong nước cần đảm bảo chất lượng gạo phù hợp với thỏa thuận về kiểm dịch đối với sản phẩm gạo nhập khẩu được ký kết giữa Việt Nam và Trung Quốc. Các cơ quan quản lý đầu ngành cần chủ động công tác xúc tiến thương mại tìm kiếm bạn hàng, đối tác thông qua tham dự các hoạt động giao thương, kết nối doanh nghiệp. Đồng thời, nhanh chóng xây dựng thương hiệu gạo, đặc biệt với các sản phẩm có giá trị nhằm bảo vệ thương hiệu sản phẩm tại thị trường này cũng như tạo thuận lợi cho việc đưa sản phẩm vào tiêu thụ tại hệ thống các siêu thị của Trung Quốc. Ngoài hình thức thương mại truyền thống, Việt Nam cần lưu ý đến hình thức thương mại điện tử vì đây đang là kênh phân phối, tiêu thụ rất hiệu quả tại thị trường Trung Quốc hiện nay.
Có thể thấy, việc đoàn doanh nghiệp Trung Quốc chủ động đến tận nơi tìm hiểu tình hình sản xuất lúa gạo và kết nối với cộng đồng doanh nghiệp ở khu vực ĐBSCL chứng tỏ nhu cầu nhập khẩu gạo của quốc gia này còn rất lớn. Ông Nguyễn Minh Toại, Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, cho biết: "Hiện TP Cần Thơ chỉ có 4 doanh nghiệp đáp ứng và được phép xuất khẩu gạo trực tiếp vào Trung Quốc. Chính vì vậy, thời gian tới, ngành công thương sẽ phối hợp với các sở ngành hữu quan triển khai các hoạt động hỗ trợ nhằm gia tăng số lượng doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu gạo. Trong đó, chú trọng tới việc chuyên nghiệp hóa ngay từ khâu gieo sạ, đảm bảo quy trình sản xuất an toàn, bền vững. Với nỗ lực này, tôi hy vọng, thời gian tới sẽ có nhiều doanh nghiệp TP Cần Thơ được xuất khẩu trực tiếp vào thị trường tiềm năng này".
