“Bỏ quên” công viên

Khu dân cư An Sương, phường Tân Hưng Thuận (quận 12) có quy mô quy hoạch 66ha (hiện nay một phần diện tích vẫn chưa hoàn thành công tác đền bù, giải tỏa) được triển khai đã gần 20 năm. Cho đến thời điểm hiện tại, nhiều người đã nhận đất và xây nhà ở, tạo nên một khu dân cư mới khá bài bản, khang trang với đường sá rộng rãi, các căn nhà được xây dựng đồng bộ…

Tuy nhiên, phần đất công viên trung tâm có diện tích quy hoạch 5ha vẫn hoang hóa từ đó đến nay. Cách đây vài năm, một phần diện tích đất công viên đã được cho thuê để lắp đu quay, cầu trượt, xe điện làm khu vui chơi cho trẻ nhỏ. Không lâu sau đó, toàn bộ khu vui chơi này lại bị dẹp bỏ, công viên trở thành nơi thả diều, tập lái ô tô. Hiện tại, chủ đầu tư đã dùng lưới B40 rào xung quanh và bên trong tiếp tục bỏ hoang, cỏ mọc um tùm.

Cũng trên địa bàn quận 12, dự án chung cư 18 tầng tại phường Tân Thới Nhất do Công ty Tín Phong làm chủ đầu tư, tại khu vực được quy hoạch làm công viên cây xanh - thể thao, chủ đầu tư đã tự ý xây dựng “hồ mặt nước”, thực chất là hồ bơi. UBND TPHCM đã có quyết định cưỡng chế công trình sai phép này từ năm 2013 nhưng đến nay, công trình vẫn tồn tại (!?). 

Ngoài ra, cũng ở trên địa bàn quận 12, còn có một số dự án nhà ở mà khu công viên không được chủ đầu tư thực hiện hoàn chỉnh như quy hoạch. Người dân tự trồng cây cho sạch, đẹp thì lại bị “ban ngành” chặt với lý do phát quang sạch sẽ nhưng sau đó lại bỏ cho cây cối mọc um tùm.

Trao đổi với phóng viên Báo SGGP, ông Lê Trương Hải Hiếu, Chủ tịch UBND quận 12, cho biết, dự án Khu dân cư An Sương do Công ty Kinh doanh nhà TP vốn là một doanh nghiệp nhà nước làm chủ đầu tư. Tuy nhiên hiện nay doanh nghiệp này đã cổ phần hóa, nên việc triển khai hạng mục công viên chậm. Theo ông Hiếu, quan điểm của quận là phần diện tích nào đã quy hoạch đất công viên, phải giữ lại để thực hiện chứ không chuyển mục đích khác.

TS Võ Kim Cương, chuyên gia quy hoạch, cho biết thêm, một thực trạng đáng buồn là nhiều công viên được quy hoạch ngay từ đồ án quy hoạch chung đầu tiên (còn gọi là quy hoạch tổng mặt bằng) vào năm 1993 nhưng đến nay, sau 26 năm vẫn chưa thực hiện được; ngoài ra nhiều công viên bị thu hẹp diện tích hoặc “xóa sổ” so với ban đầu  như Công viên Đồng Diều, Công viên Rạch Bà Lào… Những điều bất cập trong quy hoạch và thực hiện quy hoạch đã tạo nên những bất cập về chỉ tiêu cây xanh và chỉ tiêu thụ hưởng cây xanh của người dân TP.

Chế tài chưa đủ mạnh?

Ông Lê Hòa Bình, Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, cho biết, tính đến cuối năm 2018, TPHCM có 491,16ha đất công viên (369 công viên, bao gồm các công viên công cộng và các công viên trong các dự án nhà ở; diện tích công viên bình quân đạt 0,49m2/người (tính với quy mô dân số 10 triệu người). Trong đó, diện tích công viên khu vực nội thành cũ (13 quận) là 273.13ha, chiếm 55,6%, đạt bình quân 0,67m2/người; diện tích công viên khu vực quận mới (6 quận) là 172ha chiếm 35% toàn thành phố, đạt bình quân 0,72m2/người.

Khu vực ngoại thành (5 huyện) có 46ha công viên chiếm tỷ lệ 9,4%, đạt bình quân 0,3m2/người. Hiện nay, quận 1 có 56,74ha công viên trong khi quy hoạch phải có 75,65ha; quận 3 có 0,61ha và quy hoạch 8,97ha; quận 4 hiện trạng 4,45ha, quy hoạch 54.74ha; quận 12 hiện trạng 0.89ha, quy hoạch 568ha; huyện Bình Chánh hiện trạng 37ha, quy hoạch 1.288ha; huyện Nhà Bè hiện trạng 3,79ha, quy hoạch 1.170ha; huyện Cần Giờ 0,84ha, quy hoạch 566ha… 

Theo ông Lê Hòa Bình, hiện việc phân bố công viên trên địa bàn TP không đồng đều và bất hợp lý. Các quận nội thành có diện tích công viên lớn hơn các quận huyện còn lại. Các quận huyện ngoại thành diện tích công viên còn rất hạn chế mặc dù diện tích quy hoạch công viên rất lớn. Điển hình như các quận 12, 9, Thủ Đức, Bình Tân, Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh chưa có công viên công cộng nào.

Một khu đô thị mới ở quận 8 vắng bóng mảng xanh

Ảnh: THÀNH TRÍ

Công viên công cộng ở khu vực này trong 7 năm qua chỉ tăng thêm 10,7ha; do đó chưa tăng thêm không gian sinh hoạt có quy mô lớn cho người dân. Ngoài ra, việc chậm đầu tư xây dựng công viên cũng ảnh hưởng đến đời sống của người dân nằm trong khu vực đất quy hoạch xây dựng công viên. 

Việc xây dựng công viên trong các dự án bất động sản ở các quận huyện vùng ven này cũng rất hạn chế dù rằng đây là nơi có tốc độ đô thị hóa nhanh. Hiện nay, số dự án đã xây dựng và có người dân vào ở nhưng chủ đầu tư vẫn chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật, công viên cây xanh khá nhiều. Theo số liệu thống kê của Hội đồng Công trình Cây xanh Việt Nam, hiện Việt Nam chưa có đến 100 công trình xanh đạt chuẩn quốc tế.  

Ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Chủ tịch UBND quận 2, lý giải, cái khó của cơ quan ở địa phương là chưa có chế tài đủ mạnh để xử lý những chủ đầu tư nói trên. Theo nhiều chuyên gia về quản lý đô thị, điều đó cho thấy công tác kiểm soát việc đầu tư đồng bộ các hạng mục trong đó có công viên cây xanh trong các khu dân cư mới còn chưa chặt chẽ. Việc này đã ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân cũng như kiến trúc cảnh quan đô thị.

Cá biệt, còn có một số chủ đầu tư cố tình không đền bù giải tỏa phần đất được quy hoạch là công viên hoặc cố tình chuyển đổi đất công viên thành đất khác mà ngành chức năng cũng chưa thể xử lý dứt khoát được. Như vậy, vấn đề ở đây là hoàn thiện cơ chế chính sách, đặc biệt có chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm những hành vi cố tình chây ì, không thực hiện nghĩa vụ phát triển mảng xanh.