Không phải dễ để có thể dạo chơi một chuyến trên lòng hồ sông Đà, bởi thuyền chở khách mặc dù có nhưng không đủ nhiều và thường xuyên để hình thành hẳn một tuyến du lịch. Nếu muốn đi thuyền trên sông Đà, bạn phải gom hẳn một nhóm ít nhất là từ 10-15 người, mới có thể thuê một chiếc tàu khách lênh đênh dọc trên lòng hồ, ghé qua các bản, các xóm người dân tộc Mường hoặc Dao, có khi chỉ là ăn bữa trưa, nhưng cũng có thể nghỉ đêm, ngắm hoàng hôn xuống dần sau rặng núi ven hồ, và làn sương trắng mờ đang dần dâng lên từ giữa hồ, thưởng thức những món ăn đặc trưng của người dân ở đây, và quên đi hết những bộn bề bụi bặm của thành phố phía sau lưng.

Bè nuôi cá trên lòng hồ sông Đà.

Hồ Hòa Bình hình thành sau khi đắp đập ngăn sông Đà xây dựng Nhà máy thủy điện Hòa Bình, và trở thành một trong những hồ chứa nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam, trải dài 230km từ Hòa Bình đến Sơn La. Hồ Hòa Bình nằm trong địa giới của thành phố Hòa Bình và bốn huyện Đà Bắc, Cao Phong, Tân Lạc và Mai Châu. Hồ có diện tích khoảng 8 nghìn ha, với rất nhiều đảo nổi. Cảnh quan xanh tươi, khí hậu mát mẻ, đặc biệt nước hồ lúc nào cũng xanh trong khiến cho nơi này trở thành một trong những thắng cảnh hấp dẫn của Hòa Bình.

Hồ sông Đà được ví như một Hạ Long trên cạn, với nước hồ lúc nào cũng xanh biếc, cùng với hàng trăm đảo lớn nhỏ được bao phủ bởi thảm thực vật tự nhiên, phong phú tạo nên khung cảnh bốn mùa xanh ngắt. Nhiều du khách thích dạo hồ vào mùa hè, bởi phong cảnh thiên nhiên sinh động, tươi tắn cùng với bầu không khí mát mẻ, trong lành trên hồ. Nhưng cũng nhiều người thích đi thuyền trên hồ vào mùa thu hoặc gần đầu mùa đông. Nắng cuối thu vàng rực hơn, màu xanh cây lá cũng đằm hơn, mặt nước hồ cũng trong hơn. Giữa khung cảnh nắng vàng, rừng xanh, những hòn đảo đá karst nổi bật trên mặt hồ, dưới bầu trời xanh biếc và trong veo tạo nên khung cảnh vô cùng ấn tượng với bất kỳ ai đặt chân đến đây.

Ngoài điểm đến nổi tiếng và luôn được khách phương xa ghé thăm là Nhà máy thủy điện Hòa Bình, du khách có thể lựa chọn rất nhiều điểm đến thú vị, hấp dẫn dọc lòng hồ sông Đà để tham quan, khám phá, trải nghiệm. Một số điểm đến trong số này khá phổ biến, và đã hình thành tour, tuyến du lịch theo lịch trình của nhiều công ty lữ hành, hoặc đoàn khách tham quan.

Du khách muốn đến thăm quan, đi lễ ở những đền, chùa dọc lòng hồ, có thể ghé thăm đền Thác Bờ, thuộc huyện Cao Phong, Đà Bắc. Đền Thác Bờ thờ bà Đinh Thị Vân, con gái của Lang Mường đã có công lao giúp vua đánh giặc, và được vua Lê tặng danh hiệu Bà Chúa Thác Bờ. Lễ hội đền Thác Bờ được tổ chức hằng năm vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch, kéo dài đến hết tháng 3 âm lịch.

Ngoài ra, còn có đền Đôi Cô, thuộc xã Hiền Lương, huyện Đà Bắc, thờ hai người hầu gái của Bà Chúa Thác Bờ. Và không thể không nhắc đến động Thác Bờ, nằm trong dãy núi Chủa, thuộc xã Ngòi Hoa, huyện Tân Lạc. Động Thác Bờ là điểm đến phổ biến của nhiều tour du lịch trải nghiệm, tham quan trên hồ Hòa Bình.

Sương khói ảo diệu trên hồ.

Một trong những điểm đến khá quen thuộc ở hồ Hòa Bình là Thung Nai, với điểm nhấn là ngôi nhà Cối Xay Gió. Đây là địa điểm đầu tiên kết hợp du lịch với khám phá thiên nhiên hoang dã tại vùng lòng hồ. Đảo Cối Xay Gió gắn với Thung Nai lâu nay đã trở thành điểm đến ưa thích của nhiều bạn rẻ, cũng như nhiều đoàn khách tham quan muốn có những hoạt động vui chơi, trải nghiệm tập thể trong khung cảnh gần gũi với thiên nhiên.

Ngoài những địa điểm quen thuộc kể trên, hiện tại ngành du lịch tỉnh Hòa Bình đang khai thác hàng loạt điểm đến mới dọc lòng hồ sông Đà. Nhiều xóm, bản sau khi khảo sát đủ điều kiện đã được tập huấn, đầu tư và hướng dẫn để trở thành điểm du lịch kết hợp văn hóa truyền thống, sinh thái, và khám phá thiên nhiên hoang dã. Có thể kể đến một số bản, xóm người Dao, người Mường như xóm Bích Trụ (xã Thái Thịnh, thành phố Hòa Bình), xóm ké (xã Hiền Lương, huyện Đà Bắc), xóm Đá Bia, xóm Mó Hém (xã Tiền Phong, huyện Đà Bắc), xóm Sưng (xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc), xóm Ngòi (xã Ngòi Hoa, huyện Tân Lạc), xóm Tiện (xã Thung Nai, huyện Cao Phong)…

Ở các điểm du lịch mới này, du khách có thể trải nghiệm nhiều hoạt động như xem văn nghệ của các đội văn nghệ truyền thống trong xóm, chèo thuyền kayak, chèo bè mảng, trekking ngắm cảnh trên núi, khám phá rừng tre, hang động, thác nước tự nhiên, đi xe đạp, xe máy khám phá thiên nhiên, tham quan các lồng bè nuôi cá, khám phá cuộc sống hằng ngày của bà con các dân tộc Mường, Dao Tiền…

Cùng với không khí mát mẻ của núi rừng, của hồ, khung cảnh hoang sơ xanh mướt mát của đảo, trải nghiệm cuộc sống bình yên dân dã của người dân ở đây, chắc chắn du khách sẽ có những ấn tượng đặc biệt về vùng lòng hồ sông Đà.