Cắm trại trong hang Én tại Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Ảnh: MAI THÀNH CHƯƠNG

Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng hai lần được UNESCO vinh danh là Di sản thiên nhiên thế giới với nhiều tiêu chí nổi trội về địa chất - địa mạo và đa dạng sinh học. Với những điều kiện tự nhiên về địa hình và sinh cảnh, nơi đây đang ẩn chứa nhiều cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp còn đậm tính hoang sơ và huyền bí. Đó là hệ thống sông suối, sông ngầm, bãi đá, thác nước, thung lũng, rừng nguyên sinh nhiệt đới, đồng cỏ và đặc biệt nhất là hệ thống hang động.

Từ năm 1990 đến nay, đoàn thám hiểm của Hội địa lý hang động Hoàng gia Anh do ông Hô-uốt Lim-bớc dẫn đầu đã phối hợp Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) thực hiện gần 20 lần khảo sát, thám hiểm và công bố nhiều thông tin quan trọng. Các nhà thám hiểm cho rằng, khu vực hang động Phong Nha - Kẻ Bàng có hàng nghìn hang động lớn nhỏ, đã khảo sát và thám hiểm hơn 350 hang động với tổng chiều dài lên đến 223 km. Trong đó có những hang động đặc biệt như hang Khe Ry là hang nước dài nhất thế giới (18,9 km), hang Vòm dài 16 km, động Phong Nha là động có sông ngầm dài nhất (7,7 km), động Thiên Đường là động khô có chiều dài và hệ thống thạch nhũ kỳ vĩ và độc đáo nhất (hơn 7 km). Hang Én là hang động lớn thứ ba trên thế giới, có chiều cao cửa hang là 78 m. Đến ngày 22-4-2009, Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh thực hiện khảo sát hang Sơn Đoòng và khẳng định đây là hang lớn nhất thế giới với chiều rộng 200 m, dài 9 km, cao hơn 150 m và với thể tích 38,5 triệu m3. Hang Sơn Đoòng vượt qua hang Deer ở Vườn quốc gia Gunnung Mulu của Ma-lai-xi-a để chiếm vị trí hang động lớn nhất thế giới.

Theo các nhà thám hiểm, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng có thể được xem là “vương quốc” hang động của thế giới. Tính đa dạng và độc đáo của địa chất, địa hình, địa mạo là điều kiện tiên quyết để kéo theo những độc đáo khác đó là những cảnh quan tuyệt đẹp và kỳ thú đậm tính hoang sơ. Những cánh rừng nguyên sinh, thuần loài như rừng Gáo (hơn 10 ha), rừng Bách xanh trên núi đá vôi, thung lũng Sinh Tồn… có điều kiện thuận lợi để tổ chức du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm khám phá thiên nhiên và nhất là du lịch mạo hiểm khám phá hang động hay các dòng sông ngầm dưới lòng đất.

Hiện tại, Quảng Bình có 25 sản phẩm du lịch với nhiều loại hình và trải rộng từ rừng đến biển, từ sinh thái đến tâm linh. Trong đó có 15 loại hình du lịch khám phá, mạo hiểm và trải nghiệm được tổ chức tại vùng Phong Nha - Kẻ Bàng. Từ những kết quả khảo sát và khuyến cáo của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh và ông Hô-uốt Lim-bớc, Quảng Bình đã tập trung phát triển các sản phẩm du lịch khám phá hang động, biến loại hình này trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của tỉnh, khẳng định thương hiệu của du lịch Quảng Bình trong và ngoài nước, nhất là tạo ấn tượng mạnh trên bản đồ du lịch thế giới.

Theo Phó Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Quảng Bình Đặng Đông Hà, loại hình du lịch khám phá, mạo hiểm và trải nghiệm ở Quảng Bình tạm chia thành hai phân khúc chính. Đó là dòng sản phẩm trải nghiệm phổ thông, tham quan vẻ đẹp hang động, vui chơi giải trí tại động Phong Nha, động Tiên Sơn, động Thiên Đường, các trò chơi nước ở sông Chày hang Tối, suối nước Moọc. Sản phẩm trong phân khúc này thu hút rất đông du khách hằng năm với mức giá dịch vụ bình dân. Ở phân khúc cao hơn với mức độ mạo hiểm cao và mang tới nhiều khám phá mới lạ, bất ngờ, thú vị. Tất nhiên, để tham gia các dịch vụ trong phân khúc du lịch này đòi hỏi du khách phải có khả năng chi tiêu cao và sức khỏe tốt hơn, nhiều thời gian hơn. Trong đó, tiêu biểu phải kể đến các sản phẩm du lịch khám phá, thám hiểm hang Va - hang Nước Nứt, khám phá, thám hiểm hệ thống hang động Tú Làn - hang Tiên, khám phá Rào Thương - hang Én, khám phá thung lũng Ma Da - hang Trạ Ang, khám phá hang Vòm - hang Giếng Voọc, hang Én…; đặc biệt là khám phá, thám hiểm hang Sơn Đoòng, hang động lớn nhất thế giới với nhiều trải nghiệm nhất của loại hình du lịch mạo hiểm. Nhiều tờ báo, tạp chí du lịch quốc tế lớn trên thế giới đã bình chọn Sơn Đoòng là một trong số ít các địa điểm du lịch tuyệt vời nhất trên thế giới được phát hiện trong thời gian qua. Theo Công ty TNHH Chua me đất (đơn vị khai thác tua thám hiểm hang Sơn Đoòng) năm 2018, có hơn 800 khách du lịch chinh phục thành công tuyến du lịch khám phá, chinh phục hang Sơn Đoòng. Năm 2019, hang Sơn Đoòng cũng đón số lượng du khách tương đương năm 2018 với nhiều trải nghiệm khác biệt và vô cùng hấp dẫn.

Bên cạnh du lịch khám phá, trải nghiệm trong hang động, các loại hình du lịch mạo hiểm về leo núi và bơi lặn trong sông ngầm cũng đang hấp dẫn du khách đến trải nghiệm ở vùng đất này. Sản phẩm du lịch mới này được mở ra kể từ sau “sự kiện” đầu tháng 4 năm nay đội thợ lặn thuộc Đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh khi lặn trong sông ngầm của hang Sơn Đoòng với mục đích tìm ra đoạn hang ngầm nối giữa hang Sơn Đoòng và hang Thung. Ngoài dòng sông ngầm bên trong hang Sơn Đoòng, các chuyên gia lặn hang động còn lặn khảo sát tại khu vực suối Nước Moọc ở Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Theo nhận định của các chuyên gia lặn hang động, hệ thống hang động đá vôi tại Phong Nha - Kẻ Bàng được chia thành ba tầng: hang khô, hang nước có dòng chảy và hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu gần 100 m.

Với những tiềm năng và lợi thế, Quảng Bình kỳ vọng sẽ trở thành một trong những trung tâm du lịch mạo hiểm và khám phá thiên nhiên hấp dẫn hàng đầu không chỉ trong khu vực mà trên thế giới. Hiện, tỉnh Quảng Bình đang tiến hành đánh giá để trên cơ sở đó triển khai đề án phát triển du lịch mạo hiểm, thám hiểm nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng của hệ thống hang động với nhiều bí ẩn bất tận này.