Đồng bằng sông Cửu Long: Khoai lang xuất khẩu rớt giá

Lương thực - Thực phẩm

Thứ sáu, 28/05/2021,15:09 (GMT+7)

Những năm qua, nhiều nông dân các tỉnh ĐBSCL đẩy mạnh trồng khoai lang, đặc biệt là giống khoai lang tím Nhật để xuất sang Trung Quốc và một số thị trường khác. Tuy nhiên, việc phát triển nhanh diện tích khoai lang trong khi thị trường xuất khẩu chưa được mở rộng đồng bộ, đã dẫn đến hệ lụy giá rớt và nông dân là người chịu thiệt đầu tiên.

Thu hoạch khoai lang xuất khẩu ở huyện Châu Thành (Đồng Tháp).

Giá thấp kỷ lục

Thời điểm này, nhiều hộ trồng khoai lang xuất khẩu ở ĐBSCL đứng ngồi không yên vì giá giảm thê thảm và khó tiêu thụ. Đi dọc các xã Phú Long, Hòa Tân, Tân Phú (huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp), chúng tôi chứng kiến nhiều cánh đồng khoai lang xuất khẩu bạt ngàn, nhưng vắng người mua.

Ông Nguyễn Văn Huynh, Chủ nhiệm Hội quán Đồng Tân (xã Phú Long, huyện Châu Thành) thở dài: “Hồi trước Tết Nguyên đán 2021, giá khoai lang tím Nhật được thương lái mua để xuất sang thị trường Trung Quốc dao động khoảng 1 triệu đồng/tạ (1 tạ = 60kg) giúp nông dân lãi đậm. Tuy nhiên, sau tết 2021 không hiểu sao giá khoai lang tím Nhật sụt liên tục xuống mức 600.000 đồng/tạ, rồi 400.000 đồng/tạ… Đến tháng 4-2021 còn khoảng hơn 200.000 đồng/tạ và mấy ngày nay rớt xuống mức chỉ 50.000-60.000 đồng/tạ trở lại. Với giá hiện tại thì hàng loạt hộ trồng khoai lang xuất khẩu xem như lỗ nặng”.

Cùng với giá sụt rất mạnh thì việc tiêu thụ khoai lang lúc này khá chậm, hàng loạt ruộng khoai tới kỳ thu hoạch nhưng kêu bán gặp khó khăn. Ông Ngô Văn Mười (xã Phú Long) than: “Vụ này tôi trồng khoảng 20 công khoai lang xuất khẩu, đến nay tổng chi phí đầu tư gần 300 triệu đồng. Hiện thời giá khoai quá thấp và khó bán, khiến nông dân rất lo”. Theo ông Nguyễn Văn Huynh, ở xã Phú Long còn nhiều diện tích khoai lang chưa bán được; trong khi vụ mùa cần phải thu hoạch dứt điểm trong vài tuần nữa để kịp gieo sạ lúa Thu đông.

Tại xã Hòa Tân (huyện Châu Thành) tình hình cũng tương tự. Ông Nguyễn Văn Út Em, hàng chục năm trồng khoai lang bộc bạch: “Vụ khoai lang năm 2021 này, gia đình tôi sản xuất 15 công. Đến thời điểm này chỉ mới bán được 8 công cho thương lái với giá vô cùng thấp, chỉ khoảng 40.000 đồng/tạ. Với tình hình này, nông dân trồng khoai ôm nợ ngập đầu”.

Dọc theo tuyến kênh thủy lợi ở xã Hòa Tân, chúng tôi tìm đến ruộng khoai lang tím Nhật rộng 15 công của ông Nguyễn Văn Á. Ông Á cho hay, ruộng khoai này đã quá 5 tháng rồi, những ngày qua cả nhà cố chạy tìm thương lái thu mua, vậy mà mới bán được 10 công, giá chỉ 47.000 đồng/tạ; 5 công còn lại dù chấp nhận bán lỗ nặng nhưng chưa thể bán được. “Hàng chục năm trồng khoai lang xuất khẩu, cũng từng trải qua tình cảnh “được mùa, mất giá”, nhưng đây là năm thê thảm nhất…”, ông Á thở dài.

Trong khi đó, ở “vương quốc khoai lang Bình Tân”, tỉnh Vĩnh Long không khí vụ mùa cũng rất ảm đạm. Ông Lê Văn Đắng, ở xã Thành Trung, ngao ngán: “Bình quân mỗi công khoai lang xuất khẩu thì nông dân đổ vốn đầu tư khoảng 15 triệu đồng, riêng đất mướn vốn sẽ tăng thêm. Với tình hình hiện tại hầu như 100% hộ trồng khoai đều lỗ nặng; có hộ thu hoạch xong chỉ còn đủ tiền để trả nhân công, còn vốn đầu tư xem như lỗ đứt”.

Tìm hướng liên kết tiêu thụ

Toàn huyện Châu Thành (Đồng Tháp), mỗi năm sản xuất khoảng 3.400ha khoai lang (nhiều nhất ở tỉnh) nhằm phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Tuy nhiên, hiện tại giá khoai quá thấp và ế ẵm đã đẩy nhiều hộ vào cảnh khốn đốn. Ông Phạm Tấn Xiếu, Chủ tịch UBND huyện Châu Thành cho rằng, khoai lang rớt giá do ảnh hưởng việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc gặp khó khăn, bởi những tác động từ dịch Covid-19. Những ngày qua huyện nỗ lực liên lạc với các ngành chức năng của tỉnh, với doanh nghiệp… hỗ trợ đầu ra cho nông dân. Về lâu dài, huyện sẽ đưa nông dân vào HTX nhằm sản xuất liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ. Song song đó, kêu gọi doanh nghiệp gia tăng chế biến nhiều sản phẩm từ khoai lang nhằm giảm áp lực xuất thô.

Ông Sơn Văn Luận, Giám đốc HTX Khoai lang Thanh Ngọc (Vĩnh Long), nhận định: “Nhiều năm nay, Vĩnh Long được xem là thủ phủ khoai lang của ĐBSCL với diện tích khoảng 13.000-15.000ha mỗi năm; trong đó huyện Bình Tân đóng vai trò chủ lực.

Thực tế cho thấy, những năm được mùa, được giá thì khoai lang xuất khẩu đã giúp rất nhiều hộ nông thôn có thu nhập cao, ổn định cuộc sống. Ngoài ra, việc phát triển nghề trồng khoai còn kéo theo giải quyết việc làm cho nhiều lao động như cuốc khoai, trồng khoai, chăm sóc, thu hoạch… Mặt được là vậy, tuy nhiên hạn chế tồn tại lâu nay vẫn là khâu liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ chưa chặt chẽ nên xảy ra tình trạng ùn ứ khi vào giai đoạn thu hoạch rộ.

Đặc biệt, là diện tích khoai lang xuất khẩu được mở rộng nhiều nơi, nhưng chúng ta vẫn phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc nên dễ gặp rủi ro”. Cũng theo ông Luận, vài tháng nay, thị trường Trung Quốc giảm mạnh tiêu thụ khoai tím Nhật của ĐBSCL; trong khi việc xuất khẩu sang thị trường này cũng gặp nhiều trở ngại về thủ tục và các vấn đề khác. Do đó, một khi thị trường Trung Quốc giảm “ăn hàng” thì giá khoai lang sụt giảm là khó tránh khỏi.

Ông Luận cho rằng, nhiều năm “trong nghề” nên HTX luôn lường trước những trở ngại trong tiêu thụ. Vì vậy, thời gian qua HTX nỗ lực tìm thêm thị trường xuất khẩu khoai lang sang Malaysia, Indonesia, Hồng Công… nhằm giảm bớt phụ thuộc vào Trung Quốc. Bước đầu cũng đã xuất được những thị trường mới, nhưng số lượng chưa nhiều.

Sở NN&PTNT Vĩnh Long cho biết, tỉnh quy hoạch vùng trồng khoai lang dựa trên nhu cầu thị trường tiêu thụ. Quan điểm chung là không khuyến khích độc canh khoai lang liên tục, mà áp dụng luân canh, xây dựng lịch thời vụ phù hợp tránh việc thu hoạch quá nhiều cùng thời điểm sẽ dễ bị rớt giá.

Chuyển dần từ sản xuất tự phát, cá thể, sang mô hình HTX để dễ quản lý, đầu tư, tiêu thụ… Mặt khác, Vĩnh Long khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi mời gọi doanh nghiệp đầu tư xây nhà máy chế biến khoai lang, nhằm phát triển bền vững loại cây này. Tỉnh Vĩnh Long cũng kiến nghị Bộ Công thương và Bộ NN&PTNT hỗ trợ việc dự báo thị trường tiêu thụ ở các nước, nhất là Trung Quốc để địa phương cân đối sản xuất. Hỗ trợ xúc tiến tìm những thị trường mới, tăng cường đầu tư kho chứa để tồn trữ, bảo quản khoai lang, giúp nông dân an tâm sản xuất…

Theo các chuyên gia ở Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, qua thống kê cho thấy, khoai lang của Việt Nam chiếm khoảng 1,2% về sản lượng khoai lang trên thế giới; xuất khẩu chiếm 0,7% trên thế giới. Hiện các thị trường như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Úc, Canada, Anh, Malaysia, Indonesia, Singapore… có nhu cầu nhập khẩu khoai lang khá lớn. Vấn đề là các địa phương cần tập trung nhiều hơn cho việc xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm khoai lang, mở rộng thị trường… Song song đó, cần xây dựng thương hiệu khoai lang để đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, tăng giá trị và lợi nhuận…

Bài, ảnh: HƯNG TÂN - (baohaugiang.com.vn)