Các nhà thần kinh học tại Đại học Toronto (Canada) đã xác định một cơ chế cho phép não tái hiện lại những trải nghiệm giác quan sống động từ trí nhớ, từ đó chứng minh việc mất mát "bộ nhớ mùi" có thể là một dấu hiệu sớm của bệnh mất trí nhớ Alzheimer.

Nhà nghiên cứu Afif Aqrabawi, một trong các tác giả, cho biết có một sự kết nối mạnh mẽ giữa trí nhớ và khứu giác và kết nối này do quá trình tiến hóa tạo nên. Cơ chế này tạo ra một "bộ nhớ mùi", giúp bạn có thể như ngửi thấy mùi bánh táo thơm phức của bà ngoại khi bước vào gian bếp cũ, hay khắc sâu mùi nước hoa của người yêu khi lần đầu tiên hôn cô ấy.

Họ cũng tìm thấy một vùng còn nhiều bí ẩn trong não người gọi là "hạt nhân khứu giác trước" (AON). Vùng AON là nơi các dữ liệu về mùi hương được tích hợp với thông tin về thời gian và không gian và chính là nơi cư trú của "bộ nhớ mùi".

Vùng AON này lại có một sự kết nối chặt chẽ với vùng hippocampus (hồi hải mã), một cấu trúc nằm trong thùy thái dương, chịu trách nhệm lưu giữ thông tin, hình thành ký ức và điều phối khả năng định hướng trong không gian. Sự khỏe mạnh của vùng hipppcampus cũng như kết nối của nó với các phần còn lại của não đóng vai trò quyết định trong việc chống lại các chứng mất trí.

Trong thí nghiệm trên chuột, những con vẫn còn tồn tại kết nối hippocampus – AON dễ dàng tìm được đường trở về nơi chốn quen thuộc khi các ký ức không gian – thời gian – mùi hương kéo theo nhau tái hiện. Trong khi đó, các con chuột bị ngắt kết nối khó lòng tìm được nơi chốn cũ và tỏ ra bối rối ngay cả khi được đặt vào nơi quen thuộc.

Ở con người, sự gián đoạn kết nối này thể hiện bằng việc bạn ngửi lại một mùi hương quen và không còn thấy nó quen nữa. Và vì AON là một trong các vị trí sớm nhất bị tấn công bởi nhóm bệnh mất trí như Alzheimer, nên sự mất mát bộ nhớ mùi này có thể là tiêu chuẩn để chẩn đoán sớm chứng mất trí.

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature Communications.