=>>> Dư âm đề văn, toán: "Thần thánh" mới làm tốt được!
=>>> Xem đề thi ngữ văn
Thí sinh dự thi THPT quốc gia tại TP HCM. Ảnh: Hoàng Triều
Kỳ thi THPT quốc gia 2018 đã kết thúc, song với tư cách là người có chuyên môn ngữ văn, phụ trách trưởng môn chấm thi văn trong nhiều kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ, xin bày tỏ một vài ý kiến xung quanh đề thi văn trong kỳ thi năm nay.
Thứ nhất, người ra đề lấy bài thơ của Nguyễn Duy làm ngữ liệu là không phù hợp. Nói như một số giáo viên là "lạc thời". Bởi bây giờ đất nước đã khác rất xa những năm đầu thập niên 80 của thế kỉ trước, thời điểm bài thơ ra đời. Giờ thì tài nguyên cạn kiệt, môi trường bị huỷ hoại, đất nông nghiệp, ngư trường bị thu hẹp, diện tích rừng còn rất ít, biển chết dần vì ô nhiễm nặng nề... Vậy thì đánh thức tiềm lực gì và đánh thức bằng cách nào?!
Thứ hai, có sự "nhảy múa" giữa hai thái cực khó - dễ trong các câu hỏi. Chẳng hạn:
"Bài thơ được viết theo thể thơ nào" là câu hỏi quá dễ, không xứng tầm với học sinh phổ thông trung học. Ai cũng trả lời được ngay là thể thơ tự do.
Câu "Chỉ ra các tiềm lực tự nhiên" cũng là câu hỏi đơn giản, học sinh tiểu học vẫn có thể chỉ ra như thường sau khi đọc đoạn thơ. Trong khi yêu cầu phát biểu về sứ mệnh đánh thức tiềm lực đất nước là quá làm khó thí sinh. Chúng tôi cá là đối với những nhà hoạch định chiến lược nhằm phát triển kinh tế đất nước hiện nay còn lúng túng chứ đừng nói thế hệ trẻ 18 tuổi. Mà nếu học sinh nói thật, bộc lộ chân thành chính kiến trước hiện trạng đất nước không khéo chẳng có điểm nào. Còn những em hô hào suông, cảm xúc trống rỗng thậm chí nói dối, nói khác đi, phản ánh ngược hiện trạng của tài nguyên đất nước đôi khi lại đạt điểm cao (!).
Vậy thì mục đích của đề là gì?
Khơi gợi cảm xúc văn chương? Học tập các thủ pháp nghệ thuật của tác giả qua tác phẩm? Bồi đắp tâm hồn hay giáo dục tinh thần yêu nước và lí tưởng sống cao đẹp? E rằng với đề này kết quả là con số không tròn trĩnh.
Thí sinh trong kỳ thi THPT quóc gia 2018. Ảnh: Hoàng Triều
Thứ ba, ở câu hỏi 3 "Câu hỏi tu từ" ở đây có vẻ như không giống tu từ:
"Còn mặt đất hôm nay thì em nghĩ thế nào?
"Lòng đất rất giàu, mà mặt đất cứ nghèo sao?".
Theo thiển ý của chúng tôi, hai câu hỏi này thể hiện sự trăn trở của nhà thơ đồng thời cũng là cách đặt vấn đề cho người đọc suy nghĩ để tự tìm câu trả lời. Đây là câu hỏi thẳng, hỏi thật, nói câu hỏi tu từ là không chuẩn xác.
Thứ tư, phần nghị luận văn học yêu cầu thí sinh bình luận về cách nhìn hiện thực của hai nhà văn Nguyễn Minh Châu và Thạch Lam qua so sánh hai sự đối lập:
+ Bức ảnh và cảnh bạo lực (Chiếc thuyền ngoài xa)
+ Cảnh buổi tối phố huyện cùng con tàu (Hai đứa trẻ) có vẻ khiên cưỡng, gò ép. GS Trần Đình Sử cũng cho rằng: Nguyễn Minh Châu phê phán sự xa rời hiện thực, nhìn hiện thực theo tư tưởng có sẵn, còn Thạch Lam thì từ hiện thực có thật mà mơ ước sự đổi thay… Việc rút gọn hai tác phẩm vào hai cặp đối lập sẽ làm cho thí sinh nhầm lẫn.
Thế là lại thêm một sự đánh đố nữa đối với học sinh.
Tóm lại, một đề văn hay trước hết phải đúng. Từ cách chọn ngữ liệu, cho lệnh hỏi, yêu cầu so sánh, phân tích các ý nghĩa hiển ngôn lẫn hàm ngôn phải hợp lí, tường minh, sát với mục đích mà đề hướng tới. Thiếu hoặc không đáp ứng các chuẩn mực nói trên (và cả những điều kiện khác, nếu có) đều khó có thể là cơ sở tốt để đánh giá đúng năng lực của người học.
Băn khoăn lớn nhất của học sinh và cả phụ huynh là với một đề văn như thế liệu đáp án và quá trình chấm sẽ ra sao? Mong mỏi lớn nhất của tác giả qua bài viết này là ý kiến chính đáng của mình được quan tâm xem xét, để có thể điều chỉnh đáp án chấm thi sao cho bảo đảm được quyền lợi hơn 925.000 thí sinh tham gia kỳ thi THPT quốc gia năm nay.
Tiếp đến, hy vọng lớn hơn là chờ đợi lòng trắc ẩn, lương tâm nghề nghiệp của đội ngũ giám khảo chấm thi nay mai được đánh thức. Biết là thầy cô sẽ khó, như người bị trói tay buộc phải xuống nước bơi nhưng hoàn toàn có thể vận dụng câu mở trong tờ cuối đáp án như mọi năm, đại ý: Thí sinh có thể có nhiều cách làm bài khác nhau, nếu thấy hợp lý, lập luận chặt chẽ thì giám khảo vận dụng để cho điểm số tương ứng.
=>>> XEM ĐÁP ÁN CÁC MÔN THI THPT QUỐC GIA 2018
