Việc Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXB GDVN) báo lỗ 40 tỉ đồng vì in ấn, phát hành sách giáo khoa (SGK) đang gây ra nhiều hoài nghi trong dư luận. Sự thật NXB này có lỗ trong khi vẫn vô tư chi chiết khấu phát hành lên tới 250 tỉ đồng/năm?
"Doanh thu phát hành không đủ chi phí"
Trước mâu thuẫn khó tin này, ông Lê Hoàng Bách, Tổng Giám đốc NXB GDVN, giải thích khoản lỗ 40 tỉ đồng mỗi năm do chi phí đầu vào của việc in ấn SGK liên tục tăng. Chính vì giá bán không thay đổi nên doanh thu phát hành SGK không thể đủ bù đắp chi phí, dẫn đến hoạt động xuất bản phát hành SGK luôn bị lỗ.
Ông Bách dẫn "Báo cáo kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2016 tại NXB GDVN" ngày 26-1-2018 của Kiểm toán nhà nước, cho biết kết quả kinh doanh mảng SGK năm 2015 lỗ 43,8 tỉ đồng; mảng SGK năm 2016 lỗ 43,3 tỉ đồng; mảng SGK năm 2017 lỗ 38,14 tỉ đồng.
Lý giải tại sao chi phí cho phát hành SGK quá cao, ông Phan Viết Lượng - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, thành viên trực tiếp tham gia khảo sát quá trình xuất bản sách - cho rằng nguyên nhân là vì hệ thống phát hành SGK còn cồng kềnh, nhiều khâu trung gian. Cụ thể hơn, theo báo cáo khảo sát của ủy ban, SGK được in tại hơn 90 cơ sở trên 63 tỉnh, thành trong cả nước phải nhập kho, sau đó đưa đến các công ty cổ phần sách và thiết bị giáo dục tại các miền rồi mới chuyển về các công ty phát hành sách địa phương. Từ đây, SGK bắt đầu chuyển tới các cơ sở giáo dục hoặc đại lý.
Như vậy, sau khi qua nhiều khâu trung gian, chi phí vận chuyển sách tăng lên. Cụ thể, theo báo cáo cơ quan trên, mức chi chiết khấu cho phát hành SGK lên tới 250 tỉ đồng/năm (tương đương với 25% doanh thu hằng năm: 1.000 tỉ đồng).
Sách giáo khoa đến tay học sinh qua rất nhiều khâu trung gian. Ảnh: TẤN THẠNH
Nhờ sách bài tập
Tại sao NXB GDVN vẫn chịu lỗ đến 40 tỉ đồng/năm vì in ấn, phát hành SGK mà không cải tiến khâu này để giảm chi phí? Liệu NXB này có thực sự thua lỗ?
Câu trả lời là NXB chỉ báo lỗ ở in ấn, phát hành SGK; còn các mảng khác như in ấn, phát hành sách tham khảo thì vẫn đang rất phát triển với doanh thu cao.
Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Người Lao Động, năm 2017, NXB GDVN xuất bản ấn phẩm in tổng cộng hơn 270.417.000 cuốn, trong đó sách và tài liệu dạng sách 258.606.807 cuốn. Nếu theo con số được NXB GDVN công bố là năm 2017 phát hành khoảng 110 triệu bản SGK thì cũng trong năm này, NXB đã in ấn và phát hành ra thị trường khoảng trên 140 triệu bản sách tham khảo. Năm 2016, số lượng xuất bản phẩm tài liệu dạng sách còn lớn hơn.
Theo báo cáo mới nhất vừa được gửi đến Cục Phát triển doanh nghiệp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì năm 2017, sau khi khấu trừ mọi chi phí, lợi nhuận thuần của NXB GDVN đạt 145 tỉ đồng, tăng hơn gấp đôi năm 2016. Cộng thêm khoản lợi nhuận khác gần 5,8 tỉ đồng, NXB này có tới 150,8 tỉ đồng tổng lợi nhuận trước thuế; lãi ròng năm 2017 theo đó tăng gấp 1,9 lần so với năm 2016, đạt 139,8 tỉ đồng.
Với kết quả kinh doanh như trên, đến cuối 2017, NXB GDVN có khoảng 171,1 tỉ đồng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối. Năm 2018, kế hoạch của NXB GDVN là 1.180 tỉ đồng tổng doanh thu, doanh thu thuần đạt 1.130 tỉ đồng; lãi trước thuế 82 tỉ đồng và lãi sau thuế 74,6 tỉ đồng.
Báo cáo của NXB GDVN gửi Bộ GD-ĐT cũng cho thấy tuy NXB lỗ ở mảng kinh doanh chính (SGK) song lợi nhuận vẫn tăng mạnh. Lợi nhuận năm 2017 đến từ hoạt động kinh doanh và cung cấp dịch vụ là 240,9 tỉ đồng, từ doanh thu thuần hơn 1.111 tỉ đồng. Những khoản mang lại doanh thu và lợi nhuận bao gồm sách bài tập, sách tham khảo, giáo trình, từ điển...
Lãnh đạo nhận lương cao
Theo báo cáo đánh giá về kết quả thực hiện kế hoạch sản xuất - kinh doanh hằng năm và 3 năm gần nhất (2015, 2016 và 2017) vừa được NXB GDVN công bố, quỹ lương của đơn vị này liên tục tăng trong 3 năm qua, từ 59,3 tỉ đồng (2015) lên 71,8 tỉ đồng (2016) và 78 tỉ đồng (2017). Quỹ lương tăng dẫn đến tiền lương của người lao động tăng theo, năm 2015 đạt bình quân 16,9 triệu đồng/người/tháng; năm 2016 đạt 21 triệu đồng/người/tháng; năm 2017 đạt 25,3 triệu đồng/người/tháng.
Mức lương lãnh đạo của NXB GDVN cũng liên tục tăng cao. Tính chung 13 thành viên lãnh đạo của NXB hưởng mức lương bình quân 43,6 triệu đồng/người/tháng.
