Một trong những bất cập được nhiều người chú ý chính là việc một số người là thành viên ra đề đề xuất và hội đồng ra đề thi nhưng lại tham gia bồi dưỡng, tập huấn cho đội tuyển dự thi của các tỉnh, thành phố.
Vừa ra đề, vừa luyện thi
Theo kết luận của thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy (tỉnh Ninh Bình), năm 2017 có 12 người, Trường THPT chuyên Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang), năm 2017 có 21 người, Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (TP HCM), năm 2016 có 7 người... là thành viên ra đề đề xuất, hội đồng ra đề thi tham gia tập huấn nhưng cũng tham gia ôn luyện học sinh giỏi.
Trong khi đó, số lượng đề đề xuất của một số môn dùng cho thi học sinh giỏi quốc gia lại khá ít như môn ngữ văn ( 2 đề), tin học (3 đề), Tiếng Pháp (4 đề)...
Đề thi học sinh giỏi quốc gia 2019 bị các chuyên gia toán học cho là quá khó, làm nản lòng những người có năng lực
Như vậy, với việc số lượng đề đề xuất ít, trong khi người liên quan ra đề lại đi tập huấn, bồi dưỡng cho đội tuyển một số tỉnh, thành phố rất dễ đến việc lộ bí mật, thiếu khách quan trong kỳ thi.
Thêm vào đó, theo Thanh tra Bộ GD-ÐT chỉ rõ, danh sách người ra đề đề xuất không bảo đảm thể thức văn bản "tối mật" theo quy định. Danh sách người ra đề đề xuất không ghi ngày, tháng ban hành. Người ký không quy định về độ mật, số lượng in, phạm vi lưu hành, hình thức sao chụp, nhân bản, không đánh số trang, không đóng dấu độ mật...
Cục Quản lý chất lượng cũng bị chỉ ra có hàng loạt thiếu sót, sai phạm trong tham mưu, ban hành văn bản. Trong đó, năm 2017, Cục đã tham mưu Bộ trưởng Bộ GD-ÐT ban hành quyết định thành lập Hội đồng ra đề và Hội đồng chấm thi chung một quyết định, điều này là không đúng quy chế thi học sinh giỏi quốc gia. Ngoài ra, thành phần chấm thi cũng không đúng theo quy chế, có giám khảo chấm thi đồng thời lại tham gia chấm phúc khảo. Kế hoạch chấm thi học sinh giỏi quốc gia các năm 2015, 2016 không có số, không có ngày, tháng ban hành, chưa được Bộ trưởng GD-ÐT phê duyệt. Cục trưởng Quản lý chất lượng ký quy định chấm thi ngày 16-1-2017 với chức danh Chủ tịch hội đồng chấm thi không đúng thẩm quyền...
Không có giải được nâng điểm... cho có giải
Thanh tra Bộ GD-ĐT cũng chỉ ra hàng loạt sai sót khác như giám khảo chưa chấm bài thi độc lập theo quy định, việc cộng điểm trên bài thi không đúng. Kiểm tra xác suất chấm lần một của 27 bài thi Học sinh giỏi quốc gia năm 2017 cho thấy nhiều bài thi được nâng điểm. Quá trình chấm thi, trong "phiếu thống nhất" không có điểm của giám khảo 1 và giám khảo 2 nhưng lại có điểm thống nhất của hai giám khảo. Điểm trên phiếu thống nhất không giống như điểm được nhập vào máy tính.
Quá trình chấm phúc khảo cũng không minh bạch, có sai phạm. Qua kiểm tra xác suất 4 bài thi có điểm thay đổi sau khi phúc khảo (2 bài môn Hóa học, 2 bài môn Sinh học) cho thấy không có biên bản mở, kiểm tra túi bài thi theo quy định; biên bản tổ chấm ghi không đúng với thực tế của việc tăng điểm bài thi.
Cụ thể, bài thi mã phách 04363402 của thí sinh tỉnh Thanh Hóa từ không có giải, sau khi phúc khảo được tăng điểm và đoạt giải ba (từ 11,5 điểm tăng lên 12,5 điểm). Trong biên bản chấm phúc khảo, việc tăng điểm được lý giải do cộng nhầm điểm nhưng khi kiểm tra thì không phải cộng nhầm mà do giám khảo chấm phúc khảo cho thêm điểm thành phần vào bài thi bằng mực tím, trong đó riêng câu 6 tăng 0,5 điểm mà không rõ tăng thành phần nào.
Tương tự, bài thi có mã phách 04400325 của thí sinh tại Hà Nội (từ 9,25 điểm tăng lên 10,5 điểm) biên bản chấm phúc khảo ghi do cộng nhầm điểm thành phần trước đó nhưng khi kiểm tra lại, thanh tra Bộ GD-ĐT cho hay là do giám khảo chấm phúc khảo cho thêm điểm bằng mực tím và cũng có câu 6 tăng 0,5 điểm nhưng không rõ cho điểm thành phần nào của câu.
