Theo quyết định ban hành danh mục "bí mật nhà nước độ tối mật" trong ngành giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) được Thủ tướng Chính phủ ký ngày 31-12-2016, đề thi chính thức, đề thi dự thi, đáp án, thang điểm bài thi, địa điểm ra đề, địa điểm sao in đề và các tài liệu liên quan đến các kỳ thi THPT quốc gia... chưa công bố.
Sai quy định!
Nếu đối chiếu theo quy định này, "tài liệu liên quan" chính là hàng vạn câu hỏi thuộc ngân hàng đề thi chuẩn hóa. Vì vậy, trong văn bản gửi Cục An ninh Chính trị nội bộ - Bộ Công an, Bộ GD-ĐT cho rằng "Ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa là tài liệu tham khảo, không nằm trong phạm vi tài liệu phải giữ bí mật tuyệt đối" là sai quy định.
Trong văn bản gửi Cục Quản lý chất lượng phúc đáp công văn đề nghị góp ý dự thảo Hướng dẫn thực hiện quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa mới đây, Vụ Pháp chế cũng chỉ rõ: Theo điều 17 Quy chế thi THPT quốc gia, đề thi (tự luận) đề xuất và câu trắc nghiệm thuộc ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa là căn cứ quan trọng cho hội đồng ra đề thi. Người ra đề thi đề xuất và những người khác tiếp xúc với đề thi đề xuất, đề thi trắc nghiệm lấy từ ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa phải giữ bí mật tuyệt đối các đề thi đề xuất và câu hỏi thi trắc nghiệm, không được phép công bố dưới bất kỳ hình thức nào, trong bất cứ thời gian nào.
"Rõ ràng, nếu chỉ là "tài liệu tham khảo" thì câu hỏi trong ngân hàng này không "chuẩn hóa". Còn nếu đã là câu hỏi đã "chuẩn hóa" thì chúng phải được giữ bí mật. Nếu Bộ GD-ĐT quy định ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa không thuộc phạm vi bí mật tuyệt đối thì quy định đó là hoàn toàn sai" - một chuyên gia tuyển sinh lâu năm của ĐHQG Hà Nội nhận xét. Ông cũng băn khoăn đặt câu hỏi tại sao Bộ GD-ĐT quy định ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa không nằm trong phạm vi bí mật nhà nước trong khi các câu hỏi sẽ được sử dụng trong đề thi chính thức và bản thân đề thi là bí mật quốc gia?
Thí sinh xem lại đề thi toán trong kỳ thi THPT quốc gia 2018. Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Câu hỏi thi thử cũng phải bảo mật
Bộ GD-ĐT cho hay quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa được thực hiện nghiêm ngặt với yêu cầu bảo mật nội bộ chặt chẽ để bảo đảm chất lượng câu hỏi thi và tính khoa học khách quan trong ra đề thi. Cục Quản lý chất lượng đã xây dựng quy trình bảo mật và chỉ đạo Trung tâm Khảo thí quốc gia quán triệt áp dụng ngay trong từng công đoạn của quy trình 9 bước.
Một chuyên gia khảo thí từng tham gia tổ ra đề thi THPT của Bộ GD-ĐT cho rằng nếu Cục Quản lý chất lượng đã quán triệt ngay trong từng công đoạn của quy trình 9 bước thì câu hỏi trong bước thi thử cũng phải được bảo mật. Tức là những câu hỏi này nhất thiết phải có độ trễ về thời gian. Theo kinh nghiệm quốc tế, câu hỏi thi thử của năm nay phải để đến những năm sau mới sử dụng, câu hỏi thi thử này phải được "hòa loãng" vào kho hay ngân hàng câu hỏi lớn đã có sẵn. Thí sinh tham gia thi thử không được là chính thí sinh của kỳ thi chính thức ngay trong năm đó bởi làm như vậy vừa làm lộ câu hỏi trước khi thi vừa "cướp" đi cơ hội công bằng của những thí sinh không tham dự thi thử các câu hỏi đó.
"Nếu thực hiện quy định này thì cả thí sinh và người quản lý ngân hàng câu hỏi thi thử không thể biết khi nào trong tương lai câu hỏi sẽ được dùng chính thức. Nếu câu hỏi thật sự đã được chuẩn hóa, máy tính sẽ tự động chọn ngẫu nhiên câu hỏi cho đề thi, không có sự can dự của con người. Rõ ràng việc đưa câu hỏi vừa thi thử vài tháng trước vào kỳ thi chính thức ngay trong năm là vô tình hoặc cố tình làm lộ bí mật" - chuyên gia này phân tích.
Hướng dẫn chưa phù hợp
Phúc đáp công văn của Cục Quản lý chất lượng đề nghị góp ý dự thảo hướng dẫn thực hiện quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa gần đây, Vụ Pháp chế cho rằng quy trình xây dựng ngân hàng thi chuẩn hóa và hướng dẫn thực hiện quy trình là một khâu của kỳ thi THPT quốc gia, có thể còn liên quan đến tính bảo mật. Vì vậy, việc Cục Quản lý chất lượng ban hành hướng dẫn là chưa rõ cơ sở pháp lý và chưa phù hợp với thẩm quyền ban hành văn bản. Dự thảo chưa nêu rõ được đối tượng điều chỉnh cũng như có những nội dung hướng dẫn các vụ chuyên môn (Vụ Giáo dục Trung học, Thanh tra...) là chưa phù hợp vì cục không hướng dẫn các đơn vị này được.
