Thống kê từ Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội số ca mắc tay chân miệng tích lũy từ đầu năm đến nay trên địa bàn là hơn 1.600 ca, dù chưa tăng đột biến nhưng so với cùng kỳ năm ngoái đã tăng gần gấp đôi.

Hiện, trung bình mỗi tuần có thêm 30-50 ca mắc mới. Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, từ đầu đến nay, bệnh viện tiếp nhận hơn 770 trường hợp mắc tay chân miệng, hiện tại 12 trẻ đang nằm điều trị tại khoa Truyền nhiễm. Trong khi cả năm 2017, Bệnh viện Nhi Trung ương mới tiếp nhận hơn 200 ca tay chân miệng. 

Bác sĩ Trần Thị Thu Hương, Phó trưởng Khoa Truyền nhiễm, cho biết so với cùng kỳ năm 2017, số trẻ nhập viện do tay chân miệng tăng gấp 4, trong đó có nhiều ca biến chứng nặng vào tim, phổi, não, riêng biến chứng viêm não chiếm 15-20%, trong khi mọi năm tỉ lệ này dưới 5%. Đáng lưu ý, phần lớn mẫu bệnh phẩm xét nghiệm tìm căn nguyên gây bệnh tay chân miệng đều phát hiện trẻ nhiễm chủng Enterovirus 71 (EV71) - loại virus từng gây dịch lớn trên cả nước vào năm 2011, làm nhiều trẻ tử vong.

Trong khi đó, tại TP HCM đến nay đã ghi nhận hơn 18.000 ca mắc, hơn 3.500 ca nhập viện, trong đó số ca nhiễm virus EV71 chiếm khoảng 25%. Theo các chuyên gia, sở dĩ năm nay dịch tay chân miệng bùng phát mạnh, nhiều ca nặng do sự trở lại của chủng virus EV71 nhưng lại biến chủng gene từ B5 sang C4. Đây là chủng virus đã gây dịch tay chân miệng lớn trên cả nước năm 2011, khiến 70.000 người mắc và hơn 150 ca tử vong.

Theo giới chuyên môn, căn nguyên của bệnh tay chân miệng là do virus đường ruột có tên là Enterovirus. Enterovirus bao gồm 4 nhóm: poliovirus, Coxakie A virus (CA), Coxakie B virus và Echovirus. Trong số các virus đường ruột, EV71 và coxsackievirus A16 (CA16) là các tác nhân phổ biến gây bệnh tay chân miệng. Trong khi nhiễm CA16 thường gây bệnh nhẹ và ít gây biến chứng thần kinh. Nhiễm EV71 thường liên quan đến các biến chứng thần kinh nặng và có thễ dẫn đến tử vong vì virus này gây nhiễm và tấn công tế bào. Nhiễm virus EV71 gây biến chứng thần kinh cao gấp 5,1 lần so với nhiễm các virus đường ruột khác gây bệnh tay chân miệng.

Sau khoảng thời gian 24 giờ, virus sẽ đi đến các hạch bạch huyết xung quanh, từ đây chúng xâm nhập vào máu gây nhiễm khuẩn huyết trong một khoảng thời gian ngắn. Từ nhiễm khuẩn huyết, virus đến niêm mạc miệng và da. Thời kỳ ủ bệnh thường kéo dài khoảng từ 3 - 7 ngày. Bệnh khởi phát là sốt, sau đó xuất hiện các bọng nước ở niêm mạc miệng và xuất hiện ban đỏ ở bàn tay, bàn chân. Những trường hợp bị tay chân miệng do virus EV71 bệnh sẽ diễn biến phức tạp hơn, nhất là khi virus gây tổn thương hệ thần kinh trung ương, phù phổi, sốc, suy tim và tử vong nhanh. 

Đây là một bệnh lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp với các chất tiết ở miệng, họng, mũi hoặc chất tiết từ các bọng nước ở tay, chân hoặc phân của người bệnh. Bệnh cũng có thể được lây truyền gián tiếp từ các dụng cụ ăn uống, đồ chơi, quần áo, chăn màn của người bệnh. Vì vậy, khi nghi ngờ trẻ bị bệnh tay chân miệng nên cho trẻ ở nhà không đến nhà trẻ, không đến nơi tập trung đông người và tránh không cho trẻ lành tiếp xúc với trẻ nghi bị bệnh tay chân miệng.

Hiện nay chưa có vắc-xin ngừa bệnh, để phòng bệnh Bộ Y tế khuyến cáo cần thực hiện các biện pháp sau.

Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng dưới vòi nước chảy nhiều lần trong ngày (cả người lớn và trẻ em), đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn/cho trẻ ăn, trước khi bế ẵm trẻ, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã và làm vệ sinh cho trẻ. Các loại quần áo, tã lót, khăn… của trẻ bị bệnh tay chân miệng sau khi giặt sạch bằng xà phòng cần sát khuẩn bằng nước sôi hoặc nước có pha hóa chất cloraminB và không giặt chung với các loại quần áo của trẻ lành. Cần cô lập các chất xúc tiếp của các cháu như phân, nước mũi, chất nôn, đảm bảo không bị lây nhiễm với các cháu khác.

Vệ sinh ăn uống: Thức ăn cho trẻ cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng; ăn chín, uống chín; vật dụng ăn uống phải đảm bảo được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi); sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hằng ngày; không mớm thức ăn cho trẻ; không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi; không cho trẻ dùng chung khăn ăn, khăn tay, vật dụng ăn uống như cốc, bát, đĩa, thìa, đồ chơi chưa được khử trùng.

Làm sạch đồ chơi, nơi sinh hoạt: Hộ gia đình, nhà trẻ mẫu giáo, các hộ trông trẻ tại nhà cần thường xuyên lau sạch các bề mặt, vật dụng tiếp xúc hằng ngày như đồ chơi, dụng cụ học tập, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế, sàn nhà bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.

Theo dõi, cách ly trẻ bị bệnh: Trẻ em phải được thường xuyên theo dõi sức khỏe để kịp thời phát hiện, tổ chức cách ly, điều trị các trường hợp mắc bệnh, tránh lây bệnh cho các trẻ khác. Khi trẻ bị bệnh tay chân miệng mà có một số dấu hiệu khác thường cần nhanh chóng đưa trẻ đến khám ở cơ sở y tế, tốt nhất là khoa nhi, bệnh viện nhi hoặc các cơ sở khám, điều trị bệnh truyền nhiễm. Trẻ bị bệnh phải được cách ly ít nhất 10 ngày kể từ khi trẻ khởi bệnh. Cần cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, lỏng, không nên cho trẻ ăn thức ăn rắn, cay, nóng và không làm đụng chạm đến các vết voét trong miệng trẻ.