Trẻ em đặc biệt dễ bị tổn thương bởi ô nhiễm không khí. Ảnh: Oxfordmail.co.uk
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí là một “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng”, với hơn 90% dân số toàn cầu đang chịu đựng bầu không khí độc hại ngoài trời. Phân tích mới chỉ ra rằng 8,8 triệu người chết sớm mỗi năm (gấp đôi ước tính trước đó), khiến ô nhiễm không khí trở thành nguyên nhân gây chết người nghiêm trọng hơn cả hành vi hút thuốc lá. WHO gọi ô nhiễm không khí là “kẻ giết người thầm lặng”.
Trong hai bài báo công bố trên tạp chí Chest gần đây, các nhà khoa học thuộc Diễn đàn của Hiệp hội Hô hấp Quốc tế cho biết, ô nhiễm không khí có thể gây tổn thương cấp tính và về lâu dài có thể ảnh hưởng đến mọi cơ quan trong cơ thể. Các hạt siêu mịn có thể đi qua phổi và đi vào dòng máu để đầu độc tất cả các tế bào trong cơ thể. Theo Tiến sĩ Maria Neira, Giám đốc sức khỏe cộng đồng và môi trường của WHO, bản đánh giá là “bằng chứng khoa học mạnh mẽ,” tổng hợp từ hơn 70.000 bài báo khoa học chứng minh rằng ô nhiễm không khí đang ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của chúng ta. Việc các nhà khoa học đang tìm cách chứng minh tác động của các chất ô nhiễm khác nhau đối với nhiều căn bệnh cho thấy tổn thương tim và phổi chỉ là “bề nổi của tảng băng trôi”.
Khí ô nhiễm làm tổn thương phổi và tim
Tác hại của không khí bẩn bắt đầu khi chất ô nhiễm được hít vào phổi, gây ra các vấn đề về hô hấp, từ hen suyễn đến khí phế thũng và ung thư phổi. Đối với trái tim, không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim khi các động mạch co hẹp và cơ tim suy yếu.
Nguyên nhân không khí ô nhiễm lan rộng là các hạt bụi siêu mịn có thể xâm nhập vào phổi và được đưa đi khắp cơ thể. Giáo sư Dean Schraufnagel, trưởng nhóm đánh giá tại Đại học Illinois (Mỹ) cho biết các nghiên cứu trên động vật cho thấy chúng trực tiếp xâm nhập các cơ quan, thậm chí có thể di chuyển thẳng lên dây thần kinh khứu giác vào não, cũng như ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của gien.
Suy giảm trí não
Đột quỵ, mất trí nhớ và giảm trí thông minh là tất cả những căn bệnh ảnh hưởng tới não có liên quan đến ô nhiễm không khí. Cũng có bằng chứng cho thấy ngủ kém có thể là hậu quả của việc hít thở không khí độc hại. Theo Giáo sư Schraufnagel, lý do chính cho sự tổn thương sâu rộng này là tình trạng viêm hệ thống. Các tế bào miễn dịch có thể nghĩ rằng hạt ô nhiễm là một loại vi khuẩn, cần bám đuổi và cố gắng tiêu diệt nó bằng cách giải phóng các enzyme và axit. Những prôtêin gây viêm này lan khắp cơ thể, ảnh hưởng đến não, thận, tuyến tụy...
Ảnh hưởng mọi cơ quan từ trong ra ngoài
Ngoài thận và tụy, gan cũng là cơ quan chịu tác động của ô nhiễm không khí bởi vai trò chủ yếu của gan là loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể. Nghiên cứu cho thấy ô nhiễm không khí còn liên quan đến hội chứng ruột kích thích và nhiều căn bệnh ung thư, bao gồm ở cả ruột và bàng quang. Ngay cả da và xương cũng bị ảnh hưởng bởi không khí độc hại, bao gồm tình trạng lão hóa da, nổi mề đay và xương giòn, dễ gãy.
Làm suy yếu sức khỏe sinh sản, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Có lẽ tác động đáng lo ngại nhất của không khí độc hại là đối với chức năng sinh sản của phụ nữ và sức khỏe của trẻ em.
Theo các chuyên gia, phụ nữ tiếp xúc với không khí ô nhiễm bị giảm khả năng sinh sản và tăng nguy cơ sẩy thai. Một nghiên cứu gần đây ghi nhận chất gây ô nhiễm đã xâm nhập vào nhau thai, bộ phận quan trọng giúp nuôi dưỡng thai nhi. Điều này được cho có liên quan đến tình trạng trẻ sinh nhẹ cân, có thể ảnh hưởng sức khỏe cả đời.
Trẻ em đặc biệt dễ bị tổn thương bởi ô nhiễm không khí vì cơ thể của các bé vẫn đang phát triển. Cụ thể, trẻ em tiếp xúc với không khí bẩn có phổi phát triển kém, tăng nguy cơ béo phì, bệnh ung thư máu và các vấn đề về sức khỏe tâm thần.
