Cô Amy Parkin-Low, một người mẹ trẻ ở Mexico quyết định chia sẻ với cộng đồng trường hợp của con cậu con trai Henry 5 tuổi để cảnh báo về chứng phytophotodermatitis -một dạng viêm da nặng nề và kỳ lạ thường được ghi nhận vào thời điểm cuối mùa xuân và trong mùa hè, khi thời tiết nóng nực và ánh mặt trời gay gắt.
Món kem chanh mát lạnh không phải là phương án giải nhiệt hay đối với một số người - ảnh: ALAMY STOCK
Chuyện xảy ra khi bé Henry đi du lịch xa cùng cha mẹ. Sau vài giờ ăn một que kem đá đông lạnh với nguyên liệu chính là chanh tây, các đốm đỏ dần xuất hiện quanh miệng Henry. Đến tối, các mụn nước lớn bắt đầu xuất hiện. Ban đầu họ nghĩ cậu bé bị tay chân miệng, nhưng dần nghi ngờ một vấn đề khác phức tạp hơn khi vị trí lở ở miệng, cánh tay, ngực đúng những vị trí mà hồi sáng cậu bé đã làm dây món kem vào.
Vùng miệng phồng rộp nặng sau khi ăn kem chanh của cậu bé - ảnh do gia đình cung cấp
Cậu bé được một dược sĩ địa phương cung cấp tạm một ít kem kháng sinh; sau đó tiếp tục được bác sĩ gia đình điều trị bằng steroid khi trở về. Tình trạng thuyên giảm sau vài tuần nhưng có thể cậu bé sẽ bị sẹo vĩnh viễn.
Phân tích về trường hợp trên, bác sĩ Sweta Rai, chuyên gia da liễu từ Bệnh viện King’s College London (thuộc Đại học London, Anh) cho biết phytophotodermatitis là một hội chứng viêm da xảy ra khi tia UVA trong ánh sáng mặt trời tương tác với hợp chất tự nhiên furvitymarin trong thực vật. Phản ứng này gây tổn hại nghiêm trọng cho da.
Không phải ai dính nước chanh, kem chanh trên da cũng bị phytophotodermatitis. Tỉ lệ mắc là 16/100.000 người nhưng nếu đã bị thì những vết bỏng rộp có thể diễn tiến rất nghiêm trọng. Không chỉ họ hàng nhà chanh (chanh ta, chanh tây…) mà nước cam, cần tây, quả sung, cà rốt, rau mùi tây… cũng có thể dẫn tới phản ứng tương tự.
Trong những trường hợp nặng nhất, bệnh nhân có thể bị nhiễm vi khuẩn và nấm, dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về da, phải nhập viện và có thể để lại sẹo vĩnh viễn.
Vì vậy, bệnh nhân cần được đưa đến bác sĩ da liễu nhanh chóng và điều trị bằng thuốc kháng sinh – kháng viêm khi có dấu hiệu nghi ngờ. Cách phòng ngừa tốt nhất vẫn là vệ sinh miệng, tay kỹ càng sau khi tiếp xúc với các loại kem, nước hoa quả, nhất là khi sau đó bạn có ý định đi dạo ngoài trời.
Năm 2018, tạp chí khoa học BMJ Case Reports từng đăng bài viết cảnh báo về một ca phytophotodermatitis nặng xảy ra ở một thanh niên Úc khi đi du lịch ở Hà Lan. Chàng trai 29 tuổi đã pha nước chanh mà không rửa tay kỹ trước khi đi dạo nhiều giờ dưới "mặt trời nửa đêm" của Greenland (ở vùng gần Cực Bắc, trong mùa hè có những ngày mặt trời mọc 24/24). Bàn tay bệnh nhân phồng rộp đến nổi bác sĩ mô tả "trông như zombie" và phải mất 2 tháng điều trị mới thuyên giảm.
