Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thiện, Phó Trưởng Khoa Chăm sóc bàn chân, Bệnh viện Nội tiết Trung ương, cho biết sau Tết nguyên đán, bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân bị đái tháo đường biến chứng nghiêm trọng buộc phải tháo đốt ngón chân, ngón tay, cắt bàn chân; nhiễm trùng vết thương đùi, viêm loét hoại tử vùng đầu, hoại tử da...
Gia tăng bệnh nhân biến chứng đái tháo đường sau Tết
Gần đây nhất là nam bệnh nhân 77 tuổi quê ở Hải Phòng, nhập viện trong tình trạng sốt cao, nhiễm trùng, bàn chân trái hoại tử lan rộng và có mùi hôi thối... Kết quả thăm khám cho thấy tổn thương ở bàn chân không có khả năng bảo tồn nên bác sĩ phải chỉ định cắt cụt bàn chân để tránh nguy cơ nhiễm trùng rộng, bảo toàn tính mạng cho bệnh nhân.
Bác sĩ kiểm tra vết thương cho bệnh nhân có chỉ định cắt cụt bàn chân trái
Người nhà bệnh nhân cho biết cách đây 3 tháng, trong một lần ngã cầu thang, ông bị tím đen, sưng vù một ngón ở bàn chân phải. Vết thương sưng to rồi nhanh chóng hoại tử và lan ra các ngón khác. Sau hơn 2 tuần điều trị và chăm sóc thông thường ở bệnh viện tuyến tỉnh không hiệu quả, nhiễm trùng lan rộng, phức tạp, cả bàn chân đen kịt, bệnh nhân phải cắt cụt bàn chân.
"Trước Tết nguyên đán, thời điểm miền Bắc rét đậm, ông đi tất dày để giữ ấm chân. Khoảng 1 tuần ông thấy ngón cái sưng to rồi tím đen, sau đó xuất hiện các vết loét ở bàn chân. Những ngày cận Tết, con cháu đã đưa ông đi khám, được điều trị tích cực nhưng không đỡ. Cách đây ít ngày khi nhập viện tái khám ông có chỉ định phẫu thuật cắt bàn chân trái. Hiện ông rất sợ vì cảm giác đau đớn của lần cắt bàn chân phải gần 3 tháng trước chưa bớt ám ảnh" - người con gái bệnh nhân chia sẻ.
Chị cũng cho biết thêm người cha bị đái tháo đường nhiều năm trước nhưng điều trị "không đến nơi đến chốn", trong khi lại thường xuyên uống rượu. Nhiều tháng nay biến chứng tiểu đường, tim mạch khiến ông phải ngồi một chỗ, sức khỏe giảm sút, cơ thể giảm hơn 10 kg.
Cũng tại Khoa Chăm sóc bàn chân, nữ bệnh nhân P.T.S. (67 tuổi, ở Hà Nội) vừa trải qua cuộc phẫu thuật cắt 2 đoạn xương bàn chân phải, dẫn lưu mủ và cố gắng bảo tồn chân cho người bệnh. Bà V. cho biết phát hiện đái tháo đường năm 40 tuổi nhưng hơn 50 tuổi bà đã phải cắt các ngón chân do nhiễm trùng và cách đây 3 năm phải cắt 1/3 bàn chân trái do chủ quan trong điều trị bệnh.
Bệnh nhân S. được phẫu thuật cắt xương hai ngón chân để bảo tồn bàn chân
"Khi đó tôi khỏe chân bị sưng nhưng không đau, nghĩ đơn giản nên rửa nước muối, bôi thuốc… hàng ngày. Chỉ tới khi thấy đầu ngón chân chuyển dần sang màu đen, móng của 2 ngón chân bất ngờ nứt toác, tôi mới đến đến bệnh viện địa phương thì đã hoại tử, nhiễm trùng nên phải tháo khớp các ngón chân. Từ đó, tổn thương ở bàn chân phải lan dần. Gần đây, khi các ngón của bàn chân phải tím đen, xuất hiện vết loét ở lòng bàn chân, tôi đã đi khám và điều trị sớm nên may mắn chưa bị tháo ngón chân"- bệnh nhân S. chia sẻ.
Bác sĩ Thiện cho biết người bệnh đái tháo đường dễ bị xơ vữa động mạch, các mạch máu bị hẹp hoặc tắc sẽ làm giảm lượng máu đến bàn chân. Điều này làm các vết loét lâu lành. "Sau Tết nguyên đán, các ca bệnh nặng phần lớn là bệnh nhân lớn tuổi, kiểm soát bệnh kém, không đến khám đúng hẹn, chủ quan trong việc chăm sóc và theo dõi tại nhà, trì hoãn kiểm tra định kỳ do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan…"- bác sĩ Thiện nói.
Gặp bác sĩ ngay khi thấy bất thường vùng da bàn chân
Theo bác sĩ Thiện, tại đây có tới 95% bệnh nhân có viêm nhiễm do biến chứng đái tháo đường loét chân do đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây cắt cụt chi không do chấn thương ở người bệnh đái tháo đường. Bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường đôi khi chủ quan, không biết chăm sóc bàn chân khi nhiễm trùng dẫn đến hoại tử.
Đa số trường hợp loét bàn chân đái tháo đường nhập viện ở mức độ nặng, hoại tử lan rộng, phải phẫu thuật cắt lọc cấp cứu để tránh nhiễm trùng huyết. Trong khi đó, việc điều trị bàn chân đái tháo đường khá phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp đồng thời nhiều chuyên khoa.
Có những bệnh nhân nhiễm trùng nặng phải cắt cả đoạn chân
Ngoài biến chứng tổn thương các chi, bệnh nhân đái tháo đường còn bị xuất huyết võng mạc dẫn tới mù lòa, suy thận, xơ vữa động mạch, cao huyết áp, nhồi máu cơ tim… Đây là những tổn thương không đảo ngược được, nên việc phát hiện sớm sẽ tận dụng được "thời gian vàng" trong điều trị và hạn chế biến chứng cho người bệnh.
Tiến sĩ - bác sĩ Phan Hoàng Hiệp, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương, cho biết nguyên nhân gây ra đái tháo đường rất phức tạp, nhưng phần lớn là do thừa cân, béo phì và thiếu hoạt động thể lực... Việc chẩn đoán và điều trị sớm chính là "chìa khóa" để phòng hoặc làm chậm các biến chứng nguy hiểm, trong đó có biến chứng bàn chân.
Tại Việt Nam, số người trưởng thành mắc bệnh đái tháo đường khoảng 5 triệu người, chiếm hơn 7% dân số, trong đó hơn 2 triệu người chưa được chẩn đoán.
Theo bác sĩ Hiệp, nếu người bệnh đã được chẩn đoán, xác định chính xác đái tháo đường, tuyệt đối không tự dừng thuốc khi triệu chứng đã giảm. Bởi khi đã mắc đái tháo đường được các bác sĩ kê đơn uống thì đường huyết trở về ổn định. "Ổn định ở đây là do thuốc, không phải cơ thể đã được điều trị dứt điểm đái tháo đường.
Cùng với việc duy trì uống thuốc, người bệnh cần phải thăm khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ, không tự ý bỏ điều trị, không tự mua thuốc lá, thuốc nam để điều trị…"- bác sĩ Hiệp lưu ý.
Giai đoạn đầu khi đường huyết không ổn định, người bệnh có thể khám theo lời hẹn 2 tuần/lần, 1 tháng/lần; khi đường huyết ổn định đi khám định kỳ 2- 3 tháng/lần. Người bệnh không tự ý cắt, lọc bỏ các đốm đen hoại tử nếu chưa được bác sĩ hướng dẫn. Kể cả chưa tới lịch hẹn tái khám nhưng cần đến khám bác sĩ ngay khi có các triệu chứng bất thường vùng da ở bàn chân, thay đổi màu sắc, sưng nề, thay đổi nhiệt độ, có nốt chai sần, có đốm đen hoại tử... để tránh các biến chứng đáng tiếc.
