Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, tướng Joseph Dunford, hôm 9-7 cho biết Washington đang lên kế hoạch thành lập liên minh quân sự để giám sát, ngăn chặn các mối đe dọa đến từ Iran ở ngoài khơi Iran và Yemen.
"Chúng tôi đang bàn bạc với nhiều quốc gia về việc thành lập liên quân giúp bảo đảm tự do hàng hải ở các eo biển Hormuz và Bab al-Mandab" - tướng Dunford khẳng định sau cuộc họp với quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper và Ngoại trưởng Mike Pompeo.
Trực thăng quân sự đáp xuống tàu tấn công đổ bộ Mỹ USS Boxer ở vịnh Aden hôm 7-7 Ảnh: REUTERS
Theo ông Dunford, trong vài tuần tới, Washington sẽ xác định được những quốc gia có ý chí chính trị để hỗ trợ sáng kiến của Mỹ. Sau đó, họ sẽ bàn bạc trực tiếp với các lực lượng quân sự để xác định những năng lực cụ thể hỗ trợ sáng kiến này.
Theo hãng tin AP, chính quyền Tổng thống Donald Trump đề ra sáng kiến trên sau khi xuất hiện nghi ngờ Iran đứng sau các vụ tấn công nhằm vào tàu chở dầu ở vùng Vịnh hồi tháng 5 và 6. Tháng trước, Iran bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ gần eo biển Hormuz, khiến Tổng thống Donald Trump ra lệnh không kích đáp trả. Tuy nhiên, ông chủ Nhà Trắng đã hủy lệnh vào phút chót.
Iran từ lâu đe dọa đóng cửa eo biển Hormuz - vốn là nơi gần 20% lượng dầu thế giới đi qua - nếu họ bị cấm xuất khẩu dầu. Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Trump sử dụng lệnh cấm này để làm công cụ gây sức ép tối đa, buộc Tehran tái đàm phán thỏa thuận hạt nhân.
Bộ trưởng Văn hóa và Xã hội Iran, ông Hossein Nejat, hôm 9-7 chỉ trích chính sách nêu trên của Tổng thống Donald Trump, đồng thời đe dọa xóa sổ tàu sân bay Mỹ hoạt động ở vùng Vịnh nếu Washington tấn công Tehran. "Các căn cứ của Mỹ đang nằm trong tầm bắn của tên lửa Iran... Tên lửa của chúng tôi sẽ hủy diệt tàu sân bay của họ nếu họ phạm sai lầm" - ông Nejat cảnh báo.
Căng thẳng Washington - Tehran leo thang kể từ khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran vào tháng 5-2018 và tiến hành chính sách gây sức ép tối đa lên Tehran. Iran mới đây tuyên bố sẽ nâng cấp độ làm giàu urani lên 5%, vượt mức quy định 3,67% trong thỏa thuận được ký vào năm 2015, viện lý do các nước châu Âu còn lại trong thỏa thuận là Anh - Pháp - Đức không thực hiện đúng cam kết bảo vệ Tehran trước lệnh trừng phạt của Mỹ. Iran còn cảnh báo rằng các cam kết trong thỏa thuận sẽ tiếp tục bị xóa bỏ sau mỗi 60 ngày.
Trong một nỗ lực cứu vãn thỏa thuận hạt nhân, quan chức ngoại giao hàng đầu của Pháp, ông Emmanuel Bonne, đã gặp gỡ Thư ký Hội đồng An ninh quốc gia tối cao Iran Ali Shamkhani tại thủ đô Tehran vào hôm 10-7. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran, ông Abbas Mousavi, cùng ngày cho biết Iran "hoan nghênh vai trò của Pháp trong vấn đề xoa dịu căng thẳng và thực hiện thỏa thuận".
Trong khi đó, các bộ trưởng ngoại giao của Pháp, Đức và Anh trong một tuyên bố chung bày tỏ "quan ngại sâu sắc khi Iran đang theo đuổi những hoạt động vi phạm cam kết thỏa thuận hạt nhân". Họ yêu cầu Iran quay lại thực hiện đầy đủ cam kết "ngay lập tức", đồng thời cảnh báo rằng châu Âu đang tiến gần hơn về việc trình đơn kiện chính thức chống lại Tehran. Điều này có nghĩa là Iran đang đối mặt với nguy cơ bị cộng đồng quốc tế tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đã được gỡ bỏ. Theo báo The New York Times, nếu điều này xảy ra, thỏa thuận hạt nhân Iran sẽ sụp đổ hoàn toàn.
