Vụ máy bay Nga và Trung Quốc tuần tra chung đã thổi bùng căng thẳng ở Đông Á.
Theo CNN, 4 quốc gia Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga và Trung Quốc vài ngày trước gây chú ý khi các máy bay ném bom, cảnh báo sớm của Nga lần đầu tuần tra trên biển cùng máy bay Trung Quốc.
Điều đáng nói là máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga “bay nhầm” vào vùng trời 12 hải lý từ hòn đảo đang tranh chấp với Nhật Bản. Moscow sau đó thừa nhận phi công đã nhầm lẫn, có thể do trục trặc kỹ thuật.
Phía Nhật Bản cũng điều chiến đấu cơ ngăn chặn vì có tuyên bố chủ quyền với quần đảo này.
Tranh chấp từ hàng trăm năm
Phía Nhật Bản khẳng định quần đảo Takeshima thuộc chủ quyền Nhật Bản. Quan chức Nhật cáo buộc máy bay Nga xâm phạm không phận Nhật và các máy bay Hàn Quốc không được phép nổ súng như vậy.
Vụ việc có thể sẽ càng làm trầm trọng thêm mối quan hệ Hàn Quốc-Nhật Bản, vốn đã hết sức căng thẳng khi hai bên không ngừng trả đũa nhau.
Bộ Ngoại giao Nhật Bản nói họ đã tuyên bố chủ quyền quần đảo từ thế kỷ 17, khi các tàu cá đến đây săn sư tử biển và thu hoạch bào ngư.
Năm 1905, Nhật Bản cấp quyền đánh cá ở khu vực này theo địa phận tỉnh Shimane.
Đường bay của máy bay Nga và Trung Quốc trong cuộc tuần tra chung.
Phía Nhật nói theo Hiệp ước San Francisco năm 1952, Mỹ công nhận quần đảo Takeshima là của Nhật Bản, không nằm trong các hòn đảo chiếm đóng phải trả lại sau Thế chiến 2.
Hàn Quốc thì nói rằng họ có chủ quyền quần đảo sớm hơn Nhật Bản, từ thế kỷ 15 và gọi là quần đảo Dokdo.
Hàn Quốc còn viện dẫn một tấm bản đồ Nhật cuối những năm 1800, khi đó vẫn thừa nhận là quần đảo của Hàn Quốc. Năm 1906, Hàn Quốc coi quần đảo Dokdo là địa phận tỉnh Gyeongsangnam-do.
Quần đảo Dokdo/Takeshima ngày nay không có người sinh sống, tiếp tục rơi vào vòng xoáy tranh chấp giữa hai nước láng giềng Đông Á.
Cơ hội của Nga và Trung Quốc
Nhật Bản và Hàn Quốc không giải quyết được tranh chấp chủ quyền biển đảo thì Mỹ làm sao thực thi được trật tự quốc tế, đặc biệt trong vấn đề Crimea hay Biển Đông?, CNN đặt câu hỏi
Giới phân tích nhận định, đó là cái cớ để Nga chia rẽ các nước Đông Á với Mỹ, vì lợi ích riêng
Hàn Quốc gọi quần đảo tranh chấp là Dokdo, trong khi Nhật Bản gọi là Takeshima.
“Mỹ hiện đang phải cố gắng thuyết phục các đồng minh Đông Á ủng hộ lập trường giải quyết vấn đề Triều Tiên hay Iran. Căng thẳng Hàn Quốc-Nhật Bản sẽ càng làm phức tạp hóa vấn đề”, chuyên gia Timothy Health, nhà phân tích tại tập đoàn RAND có trụ sở ở Mỹ nói.
Các nhà phân tích cho rằng Nga đã cố tình đưa máy bay A-50 xâm nhập không phận Hàn Quốc/Nhật Bản để thử xem quân đội Hàn Quốc sẽ phản ứng, kích hoạt hệ thống phòng thủ như thế nào. Máy bay A-50 được mệnh danh là “mắt thần”, có các cảm biến và radar mạnh mẽ, dễ dàng phát hiện các dấu hiệu bất thường từ xa.
“A-50 sẽ thu thập tín hiệu điện tử, radio, thông tin liên lạc, để đánh giá khả năng phản ứng của phía Hàn Quốc”, chuyên gia Peter Layton, cựu phi công Úc và hiện làm việc tại Viện Griffith nói. “Từ đó, Nga sẽ phác họa bản đồ phòng không Hàn Quốc”.
Bên cạnh đó, sự xuất hiện của máy bay Trung Quốc cũng gửi thông điệp đến Washington về quan hệ hợp tác Nga-Trung.
A-50 là mẫu máy bay cảnh báo sớm tối tân của Nga.
“Điều đáng chú ý là mức độ hợp tác Nga-Trung ở mức cao chưa từng thấy”, Carl Schuster, giáo sư tại Đại học Thái Bình Dương Hawaii, cựu giám đốc Trung tâm Tình báo Chung thuộc Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ, nói.
Chuyên gia quan hệ quốc tế, Artyom Lukin, đến từ Đại học Vladivostok, cho rằng, “Nga và Trung Quốc đã cùng nắm tay gửi thông điệp đến Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ”.
“Trung Quốc và Nga đang thể hiện mối quan hệ gần gũi nhất kể từ những năm 1950 và mối quan hệ này sẽ còn tiếp tục được siết chặt trong những năm tới”.
Đó là lý do vì sao quần đảo Dokdo/Takeshima không có người sinh sống lại trở thành tâm điểm của cuộc đối đầu căng thẳng giữa 4 quốc gia Nga, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
