Bộ trưởng Ngoại giao Teodoro Locsin Jr đã tuyên bố động thái trên của chính phủ Philippines trên mạng xã hội Twitter hôm 9-8. Theo trang tin Rappler, Bộ trưởng Quốc phòng Delfin Lorenzana còn kêu gọi chính phủ Philippines hỏi Bắc Kinh các tàu nghiên cứu và tàu chiến của họ vào vùng biển Philippines để làm gì.
Theo Reuters, đây là một trong ít nhất 3 thách thức ngoại giao mấy tuần gần đây trong bối cảnh mối quan hệ giữa Philippines và Trung Quốc xấu đi và trước khi Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte tới Bắc Kinh vào tháng này. Philippines đã phản đối sự hiện diện của hơn 100 tàu cá Trung Quốc ngoài khơi đảo Thị Tứ (thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam khẳng định chủ quyền). Đây là một hòn đảo nhỏ nằm gần đảo nhân tạo được Trung Quốc quân sự hóa tại bãi đá Subi. Nước này cũng phản đối chuyện tàu chiến Trung Quốc đi qua không báo trước bên trong lãnh hải 12 hải lý của Philippines.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cho biết sẽ nêu vấn đề Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông trong chuyến đi Trung Quốc sắp tới Ảnh: RAPPLER
Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana hôm 9-8 xác nhận đó là sự kiện xảy ra nhiều lần kể từ tháng 2, gần đây nhất vào tháng 7. Ông Lorenzana nói với kênh tin tức ANC rằng Trung Quốc nên thông báo cho Philippines biết, giống như các quốc gia khác, đang tiến hành nghiên cứu hoặc di chuyển tàu chiến gần bờ biển của nước này.
Trong khi đó, cùng ngày 9-8, Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Giám Hoa khẳng định Bắc Kinh vẫn giữ nguyên quan điểm bác bỏ chiến thắng của Manila liên quan phán quyết của trọng tài quốc tế đối với biển Đông. Trước đó, chiều 6-8, Tổng thống Duterte hứa sẽ nêu lên chiến thắng trên với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, sau khi ông đã lẩn tránh vấn đề gai góc này trong suốt 3 năm.
Ngoài ra, trả lời phỏng vấn báo giới hôm 8-8, Tổng thống Philippines cho biết ông sẽ nêu vấn đề Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) với Chủ tịch Trung Quốc, đồng thời xác nhận một lý do cho chuyến đi Trung Quốc sắp tới của ông là đẩy nhanh việc hoàn thành văn kiện này. Theo ông, Trung Quốc có thể đứng sau vụ trì hoãn hoàn tất COC.
Đáng nói là sự phản đối quyết liệt của chính phủ Philippines đối với Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh tàu sân bay Ronald Reagan của Mỹ đã đến Manila hôm 7-8, thể hiện cam kết với đồng minh và biểu dương sức mạnh quân sự nhằm kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc ở biển Đông.
