Một ước tính cho thấy, đến năm 2030, châu Á sẽ là nơi sinh sống của 60% những người từ 65 tuổi trở lên trên Trái đất. Nhật Bản lúc đó sẽ trở thành quốc gia “cực già” đầu tiên của thế giới khi hơn 28% dân số xứ hoa anh đào sẽ từ 65 tuổi trở lên.
Trong khi đó, Hong Kong, Đài Loan và Hàn Quốc được xếp vào hạng “siêu già” với những người độ tuổi 65 trở lên sẽ chiếm 21% dân số. Và vào năm 2065, Hàn Quốc được dự báo là quốc gia phát triển có dân số già nhất thế giới.
Người già Hàn Quốc vẫn miệt mài làm việc sau khi nghỉ hưu. Ảnh: AP
Tại Trung Quốc, dù chính phủ đã bãi bỏ chính sách một con vào năm 2016 nhưng nỗ lực này dường như là quá muộn. Tỷ lệ sinh tiếp tục giảm trong năm 2017 và 2018. Theo Liên Hiệp Quốc, số người Trung Quốc ở độ tuổi 16-59 bắt đầu giảm vào năm 2014. Năm ngoái, nhóm tuổi này lần đầu tiên giảm xuống dưới 900 triệu người, trong khi tỷ lệ kết hôn của Trung Quốc đã giảm năm thứ tư liên tiếp vào năm 2017.
Triển vọng của cả 3 nước Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc sẽ còn ảm đạm hơn. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), trong giai đoạn 2020 - 2060, dân số trong độ tuổi lao động dự kiến giảm 30% ở Nhật Bản, 26% ở Hàn Quốc và 19% ở Trung Quốc. Hong Kong, Singapore và Thái Lan được cho cũng sẽ đi theo quỹ đạo tương tự.
Nhiều giải pháp được triển khai
Đối với các nước già hóa nhanh, đây thực sự là mối nguy đối với tăng trưởng kinh tế. Tỷ lệ nghèo ở người già Hàn Quốc tuổi từ 66-75 lên tới 39% năm 2015, so với 17% ở Nhật Bản và 18% ở Mỹ. Tỷ lệ này còn cao hơn ở những người từ 76 tuổi trở lên. Các chương trình an sinh xã hội của Hàn Quốc chiếm 7,7% GDP vào năm 2015, trong khi tại Nhật Bản chiếm 18,7% và Trung Quốc là 6,3%.
Tại nhiều nước châu Á, con cháu có truyền thống chăm sóc người già, nhưng xu hướng này đang thay đổi và buộc chính phủ nhiều nước sẽ phải tăng chi cho các chương trình xã hội. Đến năm 2050, các chương trình an sinh xã hội ở Hàn Quốc và Trung Quốc sẽ lần lượt tăng lên 17,8% và 16,5% GDP. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo GDP bình quân hàng năm của Nhật bản sẽ giảm 1% trong hơn 3 thập niên tới do tác động của dân số già.
|
Tìm cơ hội trong thách thức
Dân số già tăng nhanh quả thật đang đặt ra thách thức nghiêm trọng cho triển vọng kinh tế dài hạn của châu Á, nhưng đồng thời lại mở ra cơ hội tận dụng và khai thác năng lực, kỹ năng của người lao động lớn tuổi. Nếu có chính sách đúng đắn, các nước châu Á có thể làm giảm nhẹ nguy cơ dân số già và khai thác “nguồn lao động bạc” để trở thành những quốc gia có năng suất cao hơn và năng động hơn. IMF kêu gọi các nước châu Á cần học hỏi kinh nghiệm của Nhật Bản trong việc ứng phó sớm với “làn gió ngược dân số” bằng các kế hoạch tài chính vững chắc, thúc đẩy lao động nữ, sử dụng lao động lớn tuổi và cải cách hệ thống an sinh xã hội.
|
Do đó, các nước đang triển khai nhiều giải pháp nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ngày càng tồi tệ. Tại Nhật Bản, các công ty được khuyến khích giữ chân nhân viên lớn tuổi, trong khi chính phủ tăng cường đầu tư vào lĩnh vực y tế, nhà ở, di động nhằm phục vụ lượng người già ngày càng tăng. Tokyo cũng yêu cầu những người lớn tuổi hoãn nghỉ hưu. Gần đây, Thủ tướng Shinzo Abe đã đưa ra đề xuất, trong đó yêu cầu người lao động đợi đến 70 tuổi mới rút lương hưu để nhận được số tiền thanh toán cao hơn.
Tại Hong Kong, chính quyền đặc khu hành chính này gần đây đã áp dụng chính sách giảm lương hưu đối với người cao tuổi trừ khi họ tìm việc làm. Còn ở Singapore, các nhà tuyển dụng cung cấp cơ hội làm việc cho những người lao động ở độ tuổi tái tuyển dụng lao động là 67. Họ cũng được chính phủ khuyến khích tuyển dụng lao động trên 50 tuổi, đưa ra những đãi ngộ nhằm giữ chân nhân viên có kinh nghiệm, trong khi chính phủ sẽ hỗ trợ chi phí sinh hoạt, chăm sóc sức khỏe cho người già.
Trong khi đó, Hàn Quốc đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực truyền thông xã hội và sản xuất điện thoại thông minh nhằm tăng cường việc làm dành cho những người lớn tuổi; cung cấp các ưu đãi để khuyến khích sinh con. Các chương trình đại học ở Trung Quốc thì cung cấp các kỹ năng, kết nối xã hội dành cho người già.
TRÍ VĂN - (baocantho.com.vn)
T/h: Bích Ngân (dongbang.vn)
