Theo tạp chí Nikkei Asia Review ngày 20-12, trong một màn công kích công khai hiếm thấy giữa Moscow và Bắc Kinh, Tập đoàn quốc phòng Nga Rostec đã cáo buộc Trung Quốc sao chép bất hợp pháp hàng loạt vũ khí của Nga và một số thiết bị quân sự khác.
Đâu phải một sớm một chiều
"Việc nước ngoài sao chép trái phép các thiết bị của chúng tôi là một vấn đề lớn. Đã có 500 trường hợp như vậy trong 17 năm qua" - Yevgeny Livadny, giám đốc các dự án sở hữu trí tuệ của Rostec, phát biểu hôm 14-12. "Riêng Trung Quốc đã sao chép động cơ máy bay, máy bay Sukhoi, máy bay phản lực, hệ thống phòng không, tên lửa phòng không vác vai và các thiết bị tương tự của hệ thống không đối đất tầm trung Pantsir".
Cáo buộc của Rostec về hành vi sao chép của Trung Quốc xuất hiện vào thời điểm việc buôn bán vũ khí giữa hai nước đang phát triển mạnh. Theo Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm, Nga là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Trung Quốc từ năm 2014 đến 2018, chiếm 70% lượng vũ khí nhập khẩu của Bắc Kinh.
Ngay cả vũ khí tối tân nhất của Nga cũng không nằm ngoài giới hạn. Moscow đã bán những vũ khí tối tân nhất chế tạo được, gồm sáu trong số các hệ thống phòng không S-400 và 24 máy bay chiến đấu Su-35 cho Trung Quốc vào năm 2015 với giá 5 tỉ USD.
Tên lửa phòng không Hongqi-9 (HQ-9) của Trung Quốc được cho là đạo nhái từ tên lửa S-300PMU của Nga. Ảnh: SINA
Dù Moscow lên án Bắc Kinh ăn cắp công nghệ, xuất khẩu vũ khí của Nga sang Trung Quốc vẫn không có dấu hiệu giảm nhiệt. Các chuyên gia cho biết những lợi ích địa chính trị và kinh tế đã khiến Nga vẫn "mắt nhắm mắt mở" trước hành vi sao chép của Trung Quốc.
Andrei Frolov, Tổng biên tập tạp chí Arms Exports, nhận xét: "Thật tệ khi có người sao chép vũ khí của bạn khi không được cho phép. Tuy nhiên, công bằng mà nói, vì Nga vẫn phải tiếp tục hợp tác về quân sự với Trung Quốc, nên điều này trở nên không quá quan trọng (với Nga)".
Trung Quốc từ lâu đã sao chép nhiều vũ khí của Nga. Những năm 1990, Trung Quốc mua các máy bay chiến đấu Su-27 và hệ thống tên lửa S-300 nổi tiếng của Nga làm mẫu để phát triển máy bay chiến đấu J-11 và tên lửa đất đối không HQ-9 của riêng mình.
Cái giá không thể tránh khỏi
Moscow đã áp dụng một số biện pháp để ngăn chặn việc sao chép vũ khí. Ví dụ, yêu cầu Bắc Kinh phải mua vũ khí với số lượng lớn thay vì chỉ mua một vài mẫu - một dấu hiệu của việc mua mẫu là để sao chép. Nga đưa vào các điều khoản cam kết chống trộm cắp thiết kế trong các hợp đồng bán vũ khí và thậm chí đã cố gắng lấy tiền bản quyền từ các bản sao vũ khí Nga của Trung Quốc. Tuy nhiên, những biện pháp này không thực sự hiệu quả.
Mối bức xúc của Nga đối với sự sao chép của Trung Quốc đã phần nào làm sụt giảm doanh số bán vũ khí giữa hai nước vào giữa những năm 2000. Trung Quốc chiếm 60% doanh số vũ khí xuất khẩu của Nga năm 2005 nhưng con số này đã giảm xuống còn 8,7% vào năm 2012. Chỉ sau cuộc khủng hoảng Ukraine năm 2014, khi Nga bắt đầu quay sang Trung Quốc do bị phương Tây lạnh nhạt, việc buôn bán vũ khí và hợp tác quân sự giữa Moscow và Bắc Kinh mới sôi động lại.
Mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa Moscow và Bắc Kinh trên mặt trận địa chính trị đã giúp giảm bớt những lo ngại của Nga về hành động nhái vũ khí, thiết bị quân sự của Trung Quốc. Ảnh: AP
Hiện nay, Nga đã chấp nhận hành động sao chép công nghệ của Trung Quốc là cái giá không thể tránh khỏi khi làm ăn với người hàng xóm phía Nam, theo giải thích của nhà nghiên cứu Vasily Kashin tại Viện Nghiên cứu Viễn Đông thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga.
Ông Kashin nói: "Trộm cắp công nghệ là một vấn đề chung đối với tất cả các công ty làm ăn với Trung Quốc, nhưng chưa có vụ sao chép nào đủ nghiêm trọng để khiến họ quay lưng lại với Trung Quốc, vốn là thị trường giá trị nhất thế giới. Ông Kashin cho biết thêm Nga thậm chí còn không cảm thấy bị đe doạ vì ngay cả khi Bắc Kinh sao chép thành công, Moscow vẫn sẽ giữ được lợi thế công nghệ.
Một thách thức khác đối với Moscow là làm sao để giữ chân Trung Quốc như một đối tác buôn bán vũ khí, theo ông Vadim Kozyulin, Giám đốc Dự án an ninh châu Á tại Trung tâm PIR. Ông Kozyulin cho rằng ngày càng khó khăn hơn để cung cấp cho Trung Quốc bất cứ điều gì mới, vì vậy chính sách của Nga là chuyển từ bán vũ khí sang phát triển chung.
"Tôi không biết mô hình mới này sẽ thu hút sự chú ý của Trung Quốc đến mức độ nào, vì họ thích tự sản xuất mọi thứ và chỉ nhập khẩu công nghệ từ nước ngoài. Dẫu thế, Nga sẽ cố gắng tìm kiếm lợi ích chung và sự hiểu biết lẫn nhau" - ông Kozyulin nói.
H.Bình (Theo Nikkei Asia Review)(nld.com.vn)
T/h: Anh Đức - (dongbang.vn)
