Tổng thống Trump tại cuộc họp báo hôm 29-5. Ảnh: Fiscal Times
Khủng hoảng toàn diện
Phát biểu trong cuộc họp báo tại khu Vườn Hồng của Nhà Trắng ngày 29-5, Tổng thống Trump nhấn mạnh: “Họ (Trung Quốc) đã xé toạc nước Mỹ như chưa có ai từng làm trước đây”. Ông cáo buộc cách Bắc Kinh “đột kích các nhà máy”, “rút ruột ngành công nghiệp Mỹ”, “đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ bất hợp pháp trên Thái Bình Dương”, đe dọa tự do hàng hải. Ông chủ Nhà Trắng cũng chỉ trích Quốc hội Trung Quốc thông qua nghị quyết luật an ninh quốc gia xâm phạm quyền tự trị của Hong Kong, “kiểm soát hoàn toàn” Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)…
Sau phần “kể tội” nói trên với Trung Quốc, ông Trump tuyên bố sẽ xóa bỏ quy chế đặc biệt cho Hong Kong về hải quan, thương mại, du lịch và dẫn độ. Với quyết định này, Mỹ sẽ áp dụng các hạn chế đối với Hong Kong như phần còn lại của Trung Quốc đại lục. Đáng chú ý, Tổng thống Trump tuyên bố Washington sẽ hành động trên một số mặt trận khác, bao gồm cấm “một số công dân nước ngoài từ Trung Quốc” vào Mỹ và trừng phạt các quan chức Hong Kong và đại lục có vai trò trực tiếp hay gián tiếp trong việc “bóp nghẹt” tự do của xứ Cảng Thơm.
Ngay sau phát biểu của ông Trump, Nhà Trắng đưa ra tuyên cáo dừng nhập cảnh đối với sinh viên và nghiên cứu sinh từ Trung Quốc kể từ ngày 1-6 và kéo dài cho tới khi có quyết định mới của tổng thống. Tuyên cáo nêu rõ Bắc Kinh “sử dụng nhiều sinh viên, phần lớn sinh viên sau đại học và nhà nghiên cứu sau tiến sĩ để hoạt động như những người thu thập phi truyền thống quyền sở hữu trí tuệ”. Tuyên cáo cho rằng “những sinh viên này đang có nguy cơ rất cao bị chính quyền Trung Quốc khai thác hoặc đồng phạm, nên nếu để họ vào Mỹ học tập hay nghiên cứu sẽ làm tổn hại lợi ích quốc gia”.
Mỗi năm có khoảng 350.000 sinh viên Trung Quốc qua Mỹ học tập. Năm 2018, Bộ Ngoại giao Mỹ từng đưa ra hạn chế nhập cảnh các sinh viên Trung Quốc trên các lĩnh vực hàng không, robot và ngành chế tạo tiên tiến vốn được coi là nhạy cảm đối với an ninh quốc gia.
Hành động mới của chính quyền Trump được đưa ra trong bối cảnh hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới không ngừng leo thang căng thẳng suốt hơn 2 năm qua. Vì thế, Richard Fontaine, Giám đốc Trung tâm an ninh mới của Mỹ, nhận định quan hệ Mỹ-Trung đang lâm vào cuộc khủng hoảng toàn diện và có khả năng ngày càng tồi tệ hơn.
Mỹ-WHO chấm dứt quan hệ
Cùng với vấn đề Trung Quốc và Hong Kong, Tổng thống Trump thông báo Mỹ sẽ chấm dứt mối quan hệ với WHO do phản ứng đáng ngờ của tổ chức này đối với đại dịch COVID-19. Ông Trump cho rằng Bắc Kinh đã gây áp lực buộc WHO “lừa đối thế giới” về đại dịch COVID-19 và nêu rõ: “Chúng tôi đã nêu chi tiết các cải cách mà tổ chức này cần thực hiện, nhưng họ đã từ chối hành động. Vì họ đã không thực hiện các cải cách được yêu cầu và rất cần thiết, nên hôm nay chúng tôi sẽ chấm dứt mối quan hệ với WHO”. Ngoài ra, Tổng thống Trump cũng cho biết Mỹ sẽ chuyển hướng các khoản tiền đã cam kết hỗ trợ cho WHO sang các nhu cầu y tế công cộng cấp bách khác trên toàn cầu, đồng thời nhấn mạnh thế giới cần cầu trả lời từ Trung Quốc về nguồn gốc của SARS-CoV-2.
Quyết định mới của Tổng thống Trump đưa ra sớm hơn thời hạn “sửa sai” 30 ngày mà ông đặt ra cho WHO hôm 18-5 trước khi Mỹ sẽ vĩnh viễn cắt nguồn tài trợ và xem xét lại việc tham gia tổ chức này. Ngày 14-4, ông Trump cũng đã quyết định tạm dừng đóng góp tài chính cho WHO để chờ kết luận điều tra về phản ứng mà ông cho là “thất bại” của tổ chức này đối với dịch COVID-19.
Hành động của Tổng thống Trump đã gây phản ứng gay gắt ngay trong dư luận Mỹ. Chủ tịch Ủy ban Y tế Thượng viện Mỹ Lamar Alexander cho rằng việc rút tiền tài trợ và tư cách thành viên của Mỹ tại WHO có thể ảnh hưởng đến nỗ lực phối hợp bào chế vaccine phòng COVID-19, cũng như các hoạt động của WHO liên quan các dịch bệnh khác có thể xâm nhập nước Mỹ.
Chủ tịch Hiệp hội Y tế Mỹ Patrice Harris nêu quan điểm: “Trong bối cảnh đại dịch toàn cầu đã cướp đi sinh mạng của hơn 100.000 người Mỹ, việc cắt đứt quan hệ với WHO là không hợp lý và khiến các nỗ lực thoát khỏi cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng này trở nên khó khăn hơn nhiều... Hành động vô nghĩa này sẽ gây ra tác động đáng kể, nguy hại ở thời điểm hiện nay cũng như sau này, đặc biệt khi WHO đang dẫn dắt các nghiên cứu thử nghiệm và phát triển vaccine và thuốc điều trị để chống đại dịch COVID-19 lan rộng toàn cầu”.
ĐỨC TRUNG - (baocantho.com.vn)
T/h: H.Phong (dongbang.vn)
