Thông thường, các nhà xuất khẩu chỉ nhận ra tầm quan trọng của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ khi đã quá muộn, nghĩa là khi xuất hiện hàng giả, hàng nhái hoặc khi bị cáo buộc xâm phạm quyền của người khác. Do đó, khi soạn thảo kế hoạch và chiến lược xuất khẩu, điều quan trọng là phải hiểu được môi trường sở hữu trí tuệ ở thị trường xuất khẩu tiềm năng, cũng như hiểu được tất cả các vấn đề khác về môi trường kinh doanh ở thị trường đó.
Một số doanh nghiệp xuất khẩu vẫn chưa nắm được đầy đủ tầm quan trọng của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
Dưới đây là một số lỗi phổ biến nhất về sở hữu trí tuệ mà các nhà xuất khẩu thường mắc:
- Tin rằng bảo hộ sở hữu trí tuệ có tính toàn cầu: Nhiều nhà xuất khẩu tin rằng bằng cách nộp đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, sáng chế hay kiểu dáng công nghiệp ở nước sở tại là họ sẽ tự động nhận được sự bảo hộ trên toàn thế giới. Tuy nhiên, quyền sở hữu trí tuệ chỉ có tính lãnh thổ và các cơ quan sở hữu trí tuệ chỉ cấp sự bảo hộ theo pháp luật quốc gia (hay khu vực) có liên quan. Chỉ có trong lĩnh vực quyền tác giả mới có bảo hộ rộng rãi và tự động ở nhiều nước.
- Cho rằng pháp luật và thủ tục bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là giống nhau trên toàn thế giới: Tuy đã có sự hài hòa hóa đáng kể về pháp luật và thủ tục bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trên toàn thế giới, những vẫn còn tồn tại khác biệt trong nhiều vấn đề ở các nước khác nhau.
- Không kiểm tra xem nhãn hiệu đã được đăng ký hay được sử dụng bởi đối thủ cạnh tranh ở thị trường xuất khẩu hay chưa: Việc sử dụng nhãn hiệu trùng hợp hoặc tương tự với một nhãn hiệu đã đăng ký hay đang được sử dụng bởi một công ty khác ở nước khác có thể bị coi là xâm phạm quyền nhãn hiệu và phải bồi thường thiệt hại.
- Không sử dụng các hệ thống bảo hộ khu vực hoặc quốc tế: Đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ ở nhiều cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia có thể sẽ gây ra tốn kém. Các hệ thống bảo hộ khu vực và quốc tế, nếu có, là một cách thức hiệu quả để đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ tại nhiều nước khác nhau trên thế giới.
Cần tìm hiểu rõ các nhãn hiệu đã được đăng ký quyền sở hữu trí tuệ ở một nước trước khi xuất khẩu hàng hóa sang thị trường đó
- Tìm cách li-xăng sản phẩm ở thị trường mà sáng chế và kiểu dáng có liên quan không được bảo hộ: Điều quan trọng là phải bảo đảm rằng các quyền sở hữu trí tuệ có liên quan đến sản phẩm sẽ được li-xăng phải được bảo hộ đầy đủ ở nước có liên quan dù hợp đồng li-xăng có được thương lượng ở đâu và rằng hợp đồng phải có các điều khoản phù hợp xác định rõ vấn đề sở hữu đối với các quyền sở hữu trí tuệ đó.
- Nộp đơn đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ ở nước ngoài quá muộn: Đối với một số quyền sở hữu trí tuệ như sáng chế hay kiểu dáng công nghiệp, công ty nên đăng ký bảo hộ tại các nước xuất khẩu trong một thời hạn nhất định kể từ ngày nộp đơn trong nước để tránh trường hợp mất đi khả năng bảo hộ tại nước đó, và do đó, tạo ra lỗ hổng cho các công ty khác sao chép miễn phí sáng chế và kiểu dáng của mình.
- Bộc lộ thông tin quá sớm mà không có các hợp đồng/ thỏa thuận bảo mật hay không bộc lộ: Bộc lộ thông tin về đổi mới sản phẩm hay kiểu dáng mới nhất của công ty với đối tác kinh doanh tiềm năng, đại lý xuất khẩu, nhà phân phối hay đối tác bất kỳ khác trước khi nộp đơn đăng ký bảo hộ mà không có hợp đồng bằng văn bản yêu cầu giữ bí mật có thể sẽ khiến doanh nghiệp mất quyền đồi với sáng chế hay kiểu dáng của mình.
- Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác: Việc xuất khẩu sản phẩm mà không kiểm tra xem liệu sản phẩm đó có xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác ở thị trường nước ngoài có liên quan hay không có thể sẽ là một phi vụ tốn kém.
Doanh nghiệp cần xem xét các vấn đề sở hữu trí tuệ một cách thỏa đáng trước khi lên kế hoạch xuất khẩu
- Không xác định vấn đề sở hữu quyền sở hữu trí tuệ khi thuê lao động: Nhiều công ty nhận dịch vụ sáng tạo, sản xuất hoặc thiết kế sản phẩm cho công ty khác, thường là các công ty ở nước ngoài. Tuy nhiên, các công ty này thường quên bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của mình của các nước đó hoặc quên quy định các vấn đề về quyền sở hữu kiểu dáng, sáng chế, phần mềm,… trong hợp đồng với các nhà sản xuất nước ngoài. Nguy cơ chủ yếu là việc hiểu khác nhau về quyền sở hữu quyền sở hữu trí tuệ có thể nảy sinh giữa công ty giao việc và công ty ký hợp đồng nhận làm việc đó.
- Sử dụng nhãn hiệu không phù hợp với thị trường liên quan: Có rất nhiều ví dụ về các công ty chỉ khi bắt đầu tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ ở thị trường nước ngoài mới nhận ra rằng nhãn hiệu của họ không phù hợp với thị trường đó vì nhãn hiệu có ý nghĩa tiêu cực hoặc không hay theo ngôn ngữ hoặc văn hóa địa phương hoặc nhãn hiệu không thể đăng ký ở cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia dựa trên cơ sở tuyệt đối.
Tóm lại, có rất nhiều lý do để tin chắc rằng các vấn đề sở hữu trí tuệ còn phải được xem xét một cách thỏa đáng khi một doanh nghiệp bắt đầu xây dựng kế hoạch xuất khẩu và rằng doanh nghiệp đó đã áp dụng đầy đủ các biện pháp để đảm bảo: (1) Không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác một cách vô ý; và (2) Hạn chế cơ hội của các đối thủ cạnh tranh trong việc chiếm đoạt các thành quả sáng tạo của công ty mình.
Nguồn: Thanh Huyền - (Vietq.vn)
T/h: Y Phương - (dongbang.vn)
