Xây dựng "lai lịch minh bạch" - điều kiện cần để xoài Đồng Tháp xuất ngoại.
► Xây dựng "lai lịch minh bạch"
Nhận thức rõ mã vùng trồng đóng vai trò then chốt để nông sản đủ điều kiện để xuất ngoại, thời gian qua ngành nông nghiệp Đồng Tháp đã hỗ trợ nhiều cho nông dân trên địa bàn tỉnh trong việc thay đổi kỹ thuật sản xuất và tiến tới được cấp mã vùng trồng.
Ông Lê Văn Tâm, Chủ tịch Hội Làm vườn (HLV) tỉnh Đồng Tháp, cho biết: Thời gian qua, HLV tỉnh Đồng Tháp phối hợp cùng với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tiến hành vận động, tập huấn kỹ thuật cho nhiều nhà vườn các kiến thức về sản xuất sạch theo tiêu chuẩn VietGAP, có ghi chép nhật ký và tiến tới xin cấp mã vùng trồng. Hiện nay, trên cây xoài đã có 15 khu vực được cấp mã vùng sản xuất với tổng diện tích trên 487ha, tập trung trên 3 giống xoài chính của Đồng Tháp là: Xoài Cao Lãnh, xoài Cát Chu và xoài Tượng da xanh. Thời gian tới, HLV sẽ tiếp tục phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để mở rộng vùng nguyên liệu được cấp mã số vùng trồng. Ngoài cây xoài sẽ ưu tiên mở rộng cho nhiều loại cây ăn trái khác có thế mạnh như: Nhãn, cam, quýt và thanh long.
Theo ông Lê Văn Chấn, Chi Cục phó Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đồng Tháp, mã số vùng trồng là một định vị đối với một loại cây trồng được xuất khẩu. Để được cấp một mã số vùng trồng đòi hỏi vùng sản xuất của loại cây trồng đó phải có diện tích liền kề và tổng diện tích phải ít nhất từ 10ha trở lên. Mỗi khu vườn của nhà vườn trong diện tích được cấp mã số đều phải được định vị tọa độ. Ngoài "lai lịch" rõ ràng, thì loại nông sản được cấp mã số phải được sản xuất theo hướng VietGAP, có ghi chép nhật ký sản xuất đầy đủ. Đây là "chứng cứ" quan trọng giúp chứng minh chất lượng sản phẩm của mình làm ra với các đối tác xuất khẩu.
Ngoài ra, theo quy định của Cục Bảo vệ thực vật vùng trồng xin cấp mã số phải là vùng sản xuất tập trung, không có nhà dân hoặc chợ, không chăn thả gia súc, gia cầm bên trong vùng trồng. Vùng trồng xin cấp mã số phải trồng duy nhất 1 loại giống cây ăn trái. Bên cạnh đó, tổ chức, cá nhân đăng ký xin cấp mã số phải có sổ sách để đảm bảo việc ghi chép đầy đủ mọi tác động lên cây trồng trong 1 vụ canh tác (đốn tỉa, chăm sóc, bón phân, phun thuốc,…), phải được ghi lại đầy đủ, rõ ràng.
Nếu vùng trồng gồm nhiều hộ gia đình thì mỗi hộ trong vùng trồng phải có một quyển sổ ghi chép, người đại diện của vùng trồng phải có trách nhiệm tổng hợp thông tin từ sổ ghi chép của từng thành viên trong mã số và ghi lại vào sổ chính để trình cơ quan quản lý khi được yêu cầu. Đồng thời, phải có một khu vực riêng để tập kết và tiêu hủy bao bì, chai lọ, túi nylon thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hoặc các loại giấy rác của cả vùng trồng. Vùng trồng trái cây xuất khẩu phải sử dụng 1 bộ thuốc bảo vệ thực vật (thuốc trừ bệnh, trừ sâu và thuốc cỏ), đảm bảo không chứa các hoạt chất hóa học mà nước nhập khẩu cấm sử dụng.
► Nông dân, doanh nghiệp cùng quan tâm
Là một trong những doanh nghiệp lớn hoạt động trong lĩnh vực thu mua kinh doanh xoài xuất khẩu tại TP Cao Lãnh, bà Đinh Thị Kim Nhung, Chủ Công ty TNHH Kim Nhung, hiểu rất rõ về tầm quan trọng của mã số vùng trồng. Thời gian qua doanh nghiệp này đã phối hợp với nhiều tổ hợp tác, hợp tác xã (HTX) trong việc xây dựng và xin cấp mã số vùng trồng trên cây xoài để phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu.
Chia sẻ về vấn đề này, bà Đinh Thị Kim Nhung cho biết: "Để có được vùng nguyên liệu ổn định phục vụ xuất khẩu, thời gian qua doanh nghiệp chúng tôi đã cùng nhiều nông dân bắt tay vào thực hiện vấn đề này từ rất sớm. Đối với xoài xuất khẩu, mã vùng trồng là điều kiện bắt buộc, bởi thông qua mã vùng trồng này đối tác có thể kiểm tra xem nguồn gốc, xuất xứ của lô hàng mà doanh nghiệp mình cung cấp. Ở từng thị trường khác nhau thì ngoài mã vùng trồng sẽ có thêm nhiều quy định khác nhau tùy thuộc vào rào cản kỹ thuật mà quốc gia họ đưa ra. Ví dụ đối với thao tác kiểm dịch thực vật, thì mỗi quốc gia lại có yêu cầu riêng, ở thị trường Mỹ, đối tác yêu cầu xoài phải được chiếu xạ, nhưng ở thị trường Hàn Quốc và Nhật Bản thì lại yêu cầu xử lý bằng hơi nước nóng".
Đối với quy chuẩn về nhập khẩu nông sản hiện nay, mỗi quốc gia sẽ có những yêu cầu và quy chuẩn khác nhau, nhưng chung quy lại mã số vùng trồng vẫn đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với chuyện xuất khẩu nông sản.
Cũng theo bà Nhung, xoài của Đồng Tháp hiện đang được nhiều nước trên thế giới ưa chuộng. Ngoài các thị trường xuất khẩu truyền thống như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Singapore, các nước khu vực Trung Đông, thì thời gian gần đây thị trường Mỹ và Nga tăng trưởng khá tốt. Riêng thị trường Mỹ, năm 2019 gần như tăng trưởng 100%, kể từ sau khi Đồng Tháp được xuất lô xoài đầu tiên sang Mỹ, đến nay tại Công ty TNHH Kim Nhung đã cung cấp cho thị trường này gần 150 tấn xoài các loại.
Với những triển vọng về xuất khẩu hiện nay, nhiều nhà vườn và các HTX cũng quan tâm nhiều hơn đến việc chủ động thay đổi tập quán sản xuất cũng như nhờ sự hỗ trợ từ các ngành chức năng để được cấp chứng nhận mã số vùng trồng.
Ông Võ Quốc Việt, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX dịch vụ Nông nghiệp xã Mỹ Tân, TP Cao Lãnh, cho rằng: "Xoài của Đồng Tháp được nhiều quốc gia ưa chuộng nhưng để được xuất khẩu thì xoài phải sạch, chất lượng và có lai lịch rõ ràng. Gần đây thị trường được xem là dễ tính nhất là Trung Quốc cũng đang có nhiều quy định gắt gao hơn trong nhập khẩu nông sản, đây cũng là nguyên nhân buộc HTX chúng tôi mạnh dạn đề xuất hỗ trợ xây dựng và cấp mã số vùng trồng cho 13ha xoài tượng da xanh của bà con xã viên".
Mặc dù quả xoài đang có nhiều triển vọng trong xuất khẩu, nhưng thực tế sản lượng xoài xuất khẩu của tỉnh Đồng Tháp vẫn còn khiêm tốn so với tổng sản lượng xoài trồng tại địa phương. Do đó, cần bổ khuyết thêm nguồn lực, cơ sở hạ tầng ở khâu bảo quản sau thu hoạch và chế biến tại chỗ, đây sẽ là những giải pháp hữu hiệu giúp tăng giá trị cho quả xoài, góp phần giúp giảm áp lực tiêu thụ xoài tươi khi rơi vào thời điểm chính vụ.
