Ông Tài (bìa phải) giới thiệu khách tham quan mô hình trồng hẹ với hệ thống tưới tự động của mình.
Đi dọc theo con đường làng vào ấp 7 và ấp 8 của xã Vĩnh Thuận Đông, đâu đâu cũng bắt gặp màu xanh cây hẹ phủ kín diện tích quanh vườn nhà. Anh cán bộ kỹ thuật nông nghiệp xã đi cùng, nói với tôi: “Trước đây, hầu hết diện tích đất thổ cư, hay đất vườn của bà con ở đây đều trồng trầu, hoặc loại cây rau màu ngắn ngày khác”. Có thời gian, trầu mất giá, cây rau màu khác cũng cùng chung số phận. Đứng trước tình thế này, bà con chưa biết lựa chọn cây trồng gì thì người ta nghe tin ông Hai Tài (Lê Hữu Tài) và ông Phạm Mi Đol, ở kênh Xẻo Sóc, thuộc ấp 8, xã Vĩnh Thuận Đông, thu hoạch hẹ lá trúng đậm với diện tích chưa quá 2.000m2. Chuyện ông Tài và ông Đol trồng hẹ thu nhập gần 100 triệu đồng/năm, mới thoạt nghe ai cũng tưởng đùa, nhưng đến khi tận mắt chứng kiến, bà con mới tin đó là sự thật.
Tâm sự với chúng tôi, hai ông Tài, Đol cho biết trước đây gia đình các ông đều thuộc diện khó khăn, ruộng vườn ít, con cái nhiều, có cố gắng mấy cũng không vượt qua được cảnh thiếu trước hụt sau. Khởi đầu chuyện làm ăn của hai ông hơn 10 năm về trước, trong chuyển đổi giống cây trồng chỉ là mấy mươi ký lô hẹ giống. Lúc đó, ở đây chưa ai dám trồng cây hẹ lá nên thời gian đầu hai ông cũng gặp không ít thất bại vì chưa đủ kinh nghiệm. Mặc kệ lời gièm pha của hàng xóm láng giềng, hai ông vẫn tiếp tục tìm hiểu qua những người có kinh nghiệm và từ các lớp tập huấn kỹ thuật trồng trọt do Hội Nông dân xã phối hợp tổ chức.
Ông Tài cho biết, hẹ là cây rau màu rất dễ trồng, trồng một lần cho thu hoạch được quanh năm, lại nhẹ công chăm sóc, ít bị sâu bệnh hơn so với nhiều loại rau màu khác. Tuy nhiên, người trồng hẹ đòi hỏi không chỉ chăm sóc kỹ lưỡng về nước tưới, mà còn phải thường xuyên làm cỏ để bảo đảm đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây. Bù lại, cây hẹ sinh trưởng nhanh, sau 20 ngày trồng là thu hoạch được và mỗi năm cây hẹ có thể cho thu hoạch từ 18-20 lần. Với năng suất đạt từ 1-1,5 tấn/công, giá bán từ 10.000-13.000 đồng/kg như thương lái mua tại rẫy hiện nay, sau khi trừ chi phí mỗi công hẹ cho thu nhập từ 15-17 triệu đồng.
Theo ông Đol, thời điểm xuống giống trồng hẹ thuận lợi nhất trong năm là khoảng tháng 10-11 âm lịch, để kịp thu hoạch bán vào dịp Tết Nguyên đán. Có điều đặc tính của cây hẹ là hay bị chết trong giai đoạn mới trồng, vì vậy để hạn chế hiện tượng này, trước khi trồng cần cắt bớt rễ của cây giống; làm như vậy thì khả năng tái sinh của rễ sẽ tốt hơn và cây sẽ tạo chồi nhánh nhanh. Liếp trồng cũng phải cao từ 0,2-0,3m, ngang 0,8-1m, rãnh sâu 20-30cm để thoát nước tốt và hạn chế được cây bị ngập úng vào mùa mưa. Công việc chăm sóc chính của người trồng hẹ là bón phân vun gốc, nhổ tỉa và trồng giặm.
Việc phòng trừ sâu bệnh gây hại trên cây hẹ cũng đơn giản. Theo ông Đol, trước mỗi lần tưới phân chỉ cần bón một ít tro trấu quanh gốc hẹ, sau đó tưới phân chỗ gần gốc. Ngoài ra, trồng hẹ còn có thể áp dụng màng phủ nông nghiệp để hạn chế côn trùng và ngăn ngừa được cỏ dại, điều hòa độ ẩm của đất, giữ phân bón, hạn chế độ phèn... Do khả năng tái sinh của cây hẹ rất dễ dàng nên khi cắt lá hẹ cần phải chừa lại phần gốc từ 2-3cm trên mặt đất, sau đó tưới nước đủ ẩm, hôm sau tưới phân, bón thêm phân xanh, phân chuồng để cây hẹ tăng trưởng nhanh và đất ít bạc màu. Ông Đol và ông Tài cho rằng không biết mình trồng như vậy đã đúng theo khoa học kỹ thuật chưa, nhưng hơn 10 năm qua, nhờ áp dụng cách trồng này mà rẫy hẹ luôn đạt năng suất rất cao. Nhờ hẹ trúng mùa được giá nhiều năm liền nên hai ông mới lo được cho các con ăn học đến nơi đến chốn và nay đã có việc làm ổn định.
Anh Nguyễn Chí Lăng, Tổ trưởng Tổ kỹ thuật nông nghiệp xã Vĩnh Thuận Đông, cho biết tính đến thời điểm hiện nay bà con nông dân trong xã đã trồng được hơn 7ha hẹ lá. Tuy nhiên, để ổn định thị trường đầu ra cho cây hẹ, nhiều hộ dân còn e ngại không dám đầu tư mở rộng thêm diện tích, bởi bà con cho rằng hẹ không phải loại cây rau màu cho giá trị kinh tế bền vững, lâu dần sẽ gặp khó về khâu tiêu thụ.
