Theo Quyết định 14/2023 của Thủ tướng, từ ngày 15-7-2023, những thiết bị điện, đồ gia dụng tiêu tốn điện năng do sử dụng công nghệ cũ như bóng đèn huỳnh quang compact, bếp hồng ngoại, bếp từ, bình đun nước nóng... sẽ không được nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh ở thị trường trong nước.
Cửa hàng nhỏ bán tháo
Anh Vũ Thế Toàn - chủ cửa hàng thiết bị điện tại TP Thủ Đức, TP HCM - cho biết đa phần khách hàng lựa chọn sản phẩm vừa tiện lợi vừa có giá rẻ nên cửa hàng cũng ưu tiên nhập dòng sản phẩm đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng. Những sản phẩm này hầu hết có nguồn gốc từ Trung Quốc, sử dụng công nghệ cũ với linh kiện có chất lượng vừa phải, giá thấp, dẫn đến tiêu tốn điện năng.
Theo ghi nhận của phóng viên, tại các cửa hàng đồ điện ở chợ Dân Sinh hoặc trên đường Hồ Tùng Mậu (quận 1), Hồng Bàng (quận 5, TP HCM) hiện còn khá nhiều hàng tồn sản xuất từ 5-7 năm, thậm chí hơn 10 năm trước. Đây đều là những mặt hàng sử dụng công nghệ cũ, xài hao điện.
Anh Bình, chủ cửa hàng đồ điện trên đường Hồng Bàng, bày tỏ lo lắng khi thời điểm thực hiện quy định mới sắp đến gần, lượng hàng tồn đang nhiều, nếu không giải phóng kịp thì sẽ rất khó khăn về dòng tiền. "Hàng hóa đều được chúng tôi mua đứt bán đoạn, không có hợp đồng giao kèo về việc thu hồi nếu không bảo đảm chất lượng hay không đạt tiêu chuẩn quy định của cơ quan quản lý" - anh Bình cho hay.
Đáng nói là nhiều chủ cửa hàng kinh doanh thiết bị điện cho biết tuy đã nghe thông tin qua báo, đài song chưa thấy cơ quan chức năng liên hệ thông báo chính thức hay tuyên truyền về việc cấm kinh doanh những thiết bị điện, đồ gia dụng tiêu tốn điện năng. "Chỉ chưa tới một tháng nữa là quy định mới có hiệu lực nên các cửa hàng không thể giải phóng kịp hàng tồn. Sức mua hiện nay rất chậm, nhập về một thùng bóng đèn huỳnh quang có khi phải mất cả năm trời mới bán hết" - một chủ cửa hàng đồ điện than thở.
Nhiều cửa hàng cho biết đang hạ giá, bán tháo sản phẩm công nghệ cũ nhưng sức tiêu thụ cũng không tăng nhiều.
Hàng đồ điện đời cũ với công nghệ tiêu tốn điện năng còn tồn khá nhiều tại các cửa hàng nhỏ lẻ
Hệ thống lớn tự tin
Một số siêu thị, trung tâm điện máy ở TP HCM đang thống kê, kiểm tra lại những mặt hàng, mẫu hàng không còn phù hợp với tiêu chuẩn mới. Hầu hết đều ký hợp đồng cam kết với nhà phân phối và hãng về việc buôn bán, kinh doanh các mặt hàng được pháp luật Việt Nam cho phép. Do đó, nếu hàng hóa không đáp ứng được tiêu chuẩn về quy định mới thì hãng và nhà phân phối phải có trách nhiệm thu hồi hoặc có giải pháp xử lý phù hợp.
Theo ông Nguyễn Văn Thịnh, người chuyên phân phối thiết bị điện tại TP HCM đi các tỉnh, khi áp dụng quy định mới, các cửa hàng bán lẻ sẽ chịu thiệt vì đa phần không ký cam kết đổi trả trong những tình huống này. Do đó, cần có lộ trình đủ để đại lý bán lẻ có thời gian xả hàng, thu hồi vốn. "Trước đây, yêu cầu các thiết bị điện phải dán tem năng lượng đã từng gây khó cho nhà sản xuất cũng như nhà nhập khẩu. Họ đã phải "chung chi" để có tem năng lượng, đáp ứng yêu cầu của cơ quan quản lý. Nay đưa quy định mới e rằng cũng khiến dân kinh doanh gặp nhiều khó khăn" - ông Thịnh nói.
Đại diện Trung tâm Điện máy Nguyễn Kim cho rằng quy định mới liên quan trực tiếp đến các nhà cung cấp. Nguyễn Kim đã yêu cầu các nhãn hàng làm việc với các nhà cung cấp để có sự phối hợp tốt nhất trong việc xử lý những sản phẩm không còn phù hợp với quy định mới.
Ông Nguyễn Thế Kha, Giám đốc Khối Viễn thông Di động - Hệ thống FPT Shop & F.Studio by FPT, cho biết hệ thống không tồn đọng sản phẩm không phù hợp với quy định mới, toàn bộ sản phẩm hiện có đều đáp ứng yêu cầu năng lượng. Tương tự, Thế Giới Di Động, CellphoneS... cũng tự tin xác nhận toàn bộ sản phẩm đang bày bán đều đạt tiêu chuẩn mới.
Về phía doanh nghiệp sản xuất, ông Vũ Dương Ngọc Duy, Thành viên Thường trực HĐQT Công ty CP Viettronics Tân Bình (VTB), từ năm 2016-2017, VTB đã đầu tư công nghệ, kỹ thuật mới. Do đó, các sản phẩm điện tử, điện lạnh, điện gia dụng, máy tính của VTB đều đạt tiêu chuẩn cao về tiết kiệm điện năng. Các sản phẩm đều được cơ quan đo lường chất lượng hàng hóa kiểm tra đánh giá cũng như công nhận về tiết kiệm điện năng theo quy định hiện nay. "Thị trường điện máy cạnh tranh rất lớn. Những mặt hàng không sử dụng công nghệ tiết kiệm điện sẽ rất khó tiêu thụ nên buộc nhà sản xuất phải tự thay đổi" - ông Duy cho hay.
Theo lộ trình được quy định tại Quyết định 14/2023, từ ngày 15-7 những sản phẩm tiêu tốn điện năng không được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh gồm bóng đèn huỳnh quang compact, tăng phô điện tử dùng trong bóng đèn huỳnh quang, bóng đèn huỳnh quang ống thẳng, quạt điện, máy giặt gia dụng, nồi cơm điện. Đến ngày 31-3-2025, bắt buộc cấm đối với các mặt hàng tủ lạnh, tủ đông, bình đun nước có dự trữ, máy điều hòa không khí, máy thu hình không đạt tiêu chuẩn tiết kiệm điện. Quy định này áp dụng cho sản phẩm bóng đèn LED, bếp hồng ngoại, bếp từ, tủ mát, máy tính xách tay, máy tính từ ngày 1-4-2025.
