Bài 1: Đền Xẻo Kè - Di tích lịch sử cách mạng
Đền Xẻo Kè là nơi để bà con sinh hoạt tín ngưỡng dân gian.
Theo những bậc cao niên và nguyên lãnh đạo tỉnh, TP Cần Thơ cho biết, ngôi đền Xẻo Kè đã có lịch sử hơn 200 năm tuổi. Trước đây đền Xẻo Kè được xây dựng lên để thờ các vị thần của xứ sở như Thần Nông, Thần Hoàng… Sau đó được gia đình dòng họ Đào ở đây cải tạo lớn hơn. Đây là di tích lịch sử cách mạng vùng 6 xã ven sông Hậu trong thời kỳ chống pháp và đế quốc Mỹ.
Thời kỳ chiến tranh, đền Xẻo Kè là nơi chở che cho nhiều cán bộ, lãnh đạo cấp cao, đồng thời là nơi chôn giấu vũ khí cho lực lượng cách mạng. Mọi thông tin liên lạc với các cấp ủy đều được gửi vào hòm thư mật cất giấu trong đền...Trong cuốn lịch sử Đảng bộ xã Phú An có đoạn viết: “Đền Xẻo Kè trở thành địa chỉ đỏ, cơ sở bí mật để các đảng viên an toàn đi về, hội họp học tập, huấn luyện, chỉ đạo phong trào, là nơi để hộp thơ mật, chôn giấu vũ khí suốt thời kỳ đánh Mỹ…”.
Trong văn bản kiến nghị lên chính quyền địa phương đề nghị xét công nhận Đền Xẻo Kè là di tích lịch sử cách mạng của thành phố, ông Phạm Duy Khương (9 Khương) nguyên Bí thư Huyện uỷ Châu Thành B (vùng 6 xã ven sông Hậu, nay là quận Cái Răng), nguyên thường vụ Tỉnh uỷ Cần Thơ cũ cho biết: Đền Xẻo Kè là ngôi đền cổ vào hạng lớn nhất của Trấn Giang xưa (nay là TP Cần Thơ) có diện tích khá lớn; về mặt tâm linh rất quy củ, xây dựng kiên cố, 3 căn, 2 chái, có tiền đền, hậu đền, võ ca…Đền nằm trong cảnh quan tôn nghiêm, ẩn mình dưới tầng cây cổ thụ. Thời trẻ tôi đã từng có mặt ở đây để cúng Kỳ Yên (cúng Thần Hoàng, lễ cầu An - PV) của bà con các làng, vùng bờ Nam sông Hậu…
Ông Trần Minh Sơn - nguyên Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh Cần Thơ và nguyên Chủ tịch UBMTTQ tỉnh Cần Thơ cũ cũng xác nhận điều này: “Đền Xẻo kè là nơi họp mặt bí mật, học tập chính trị, tập luyện võ nghệ cho lực lượng thanh niên yêu nước…nơi chốn giấu vũ khí, tài liệu cách mạng. Cũng tại đây trung đội lực lượng võ trang quân sự cách mạng đầu tiên của xã Phú Thứ được tập hợp và chính thức ra đời…”.
Ông Đào Quang Từ - nguyên Phó Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam TP Cần Thơ (ngụ tại phường Phú Thứ, quận Cái Răng, TP Cần Thơ), người rất rành rẽ về ngôi đền cho biết, ngôi đền toạ lạc chính trên đất của gia đình ông. Ông khẳng định: Đền Xẻo Kè này đã đi vào lịch sử hình thành và đấu tranh cách mạng của xã Phú An. Thời gian qua, nơi đây là địa chỉ đỏ cách mạng để các em học sinh, sinh viên thường đến tham quan học tập và cũng là nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh của người dân vùng này. Các lễ hội lớn dân gian cũng được tổ chức ở đây như lễ cúng Kỳ Yên thượng điền… Vợ ông Từ, bà Lê Hồng Quân - nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn biệt động nữ Lê Thị Riêng cũng bày tỏ: “Đền Xẻo Kè mặc dù nằm trên đất của gia đình tôi, nhưng đây là điểm thờ cúng tín ngưỡng dân gian, là địa chỉ đỏ cách mạng và di tích lịch sử cách mạng của TP Cần Thơ ...”.
Vào năm 2003, UBND tỉnh Cần Thơ (cũ) đã có văn bản số 3927/UB ngày 30/9/2003 công nhận đền Xẻo Kè là địa chỉ đỏ. Đồng thời UBND tỉnh Cần Thơ cũng yêu cầu Sở VH-TT (cũ, nay là VHTT&DL) thực hiện các thủ tục để công nhận đền Xẻo Kè là địa chỉ đỏ cách mạng của tỉnh. Sau đó gần một năm sau, Sở VH-TT cũng đã có văn bản số 318/SVH-TT ký ngày 27/7/2004 do Phó Giám đốc sở là ông Ngô Hồng Vũ ký, về việc công nhận địa chỉ đỏ cho Đền Xẻo Kè…
Từ những chứng tích mà người dân cố cựu ở nơi đây cung cấp cho chúng tôi và các văn bản xác nhận, có thể khẳng định một lần nữa đền Xẻo Kè đã được công nhận là địa chỉ đỏ cách mạng là nơi sinh hoạt văn hoá tâm linh của người dân nơi đây.
Theo ông Đào Quang Từ, sau khi Đền Xẻo Kè được công nhận là địa chỉ đỏ cách mạng, gia đình có nguyện vọng xây dựng, tôn tạo khu này thành “Khu lưu niệm truyền thống văn hoá và lịch sử vùng 6 xã ven sông Hậu” trong đó có Đền Xẻo Kè để lưu giữ lại cho thế hệ con cháu mai sau ghi nhớ quá trình đấu tranh cách mạng của cha ông vùng này. Gia đình ông Đào Quang Từ cũng làm đơn kiến nghị lên UBND thành phố, Sở VHTT&DL sớm công nhận đây là di tích lịch sử - văn hoá cấp thành phố.
Tại biên bản làm việc ngày 26/5/2016 giữa Sở VHTT&DL với Ban quản lý di tích thành phố và gia đình ông Đào Quang Từ về việc thống nhất vị trí của Đền Xẻo Kè, để thực hiện thủ tục xếp hạng là di tích lịch sử - văn hoá cấp thành phố, ông Đặng Thái Hoà - Phó Giám đốc Sở VHTT&DL Cần Thơ cho biết: “Đền Xẻo Kè đã có đủ tiêu chí để tiến hành hồ sơ đề nghị xếp hạng là di tích lịch sử - văn hoá cấp thành phố…Yêu cầu của buổi làm việc hôm nay là xác định vị trí Đền Xẻo Kè, để thực hiện thủ tục đề nghị xếp hạng là di tích lịch sử - văn hoá cấp thành phố”.
