Theo Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Cái Mép - Thị Vải (CM-TV) là cụm cảng biển có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới năm 2017 và là một trong 21 cảng trên thế giới có thể đón tàu đến 200.000 tấn, mở ra hướng đi mới cho ngành cảng biển Việt Nam trên đường phát triển và hội nhập. Tuy nhiên, hiệu quả khai thác hệ thống cảng biển và logistics ở CM-TV chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế. Do đó, khả năng cạnh tranh với các nước trong khu vực chưa cao, chưa trở thành cảng tổng hợp quốc gia, cửa ngõ quốc tế (loại 1A), chưa đảm nhận vai trò là cảng trung chuyển quốc tế theo chủ trương đã đề ra.

Đề xuất hàng loạt giải pháp

Trước thực trạng trên, đại tá Nguyễn Năng Toàn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Tân Cảng Sài Gòn, đề nghị cần nâng cấp ngay tuyến luồng Vũng Tàu - Thị Vải từ phao số 0 vào khu vực bến cảng CM-TV chuẩn 14 m theo kế hoạch đã được Cục Hàng Hải phê duyệt; tiếp tục nghiên cứu nạo vét luồng đến chuẩn tắc 16 m để đón các tàu container trọng tải lớn. Đặc biệt, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT) cần kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường về cơ chế chính sách, thủ tục đánh giá tác động môi trường, xử lý giải quyết việc lựa chọn khu vực nhấn chìm vật chất khi nạo vét vùng nước trước cảng, tạo điều kiện cho cảng thuận lợi trong tổ chức khai thác.

Ông Nguyễn Năng Toàn cho biết có đến 82% hàng hóa về cụm cảng CM-TV vẫn làm thủ tục thông quan tại TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương. Trong khi đó, BR-VT là tuyến đầu, chịu áp lực lớn về hạ tầng song thu ngân sách cho địa phương từ hoạt động khai thác cảng không lớn. Do đó, đã đến lúc các cơ quan chức năng phải tháo gỡ khó khăn về thủ tục, đẩy mạnh cải cách thủ tục theo hướng thông thoáng, đơn giản, thuận tiện; các cơ quan kiểm tra chuyên ngành cần có văn phòng đại diện tại khu vực CM-TV để hỗ trợ khách hàng; đặc biệt, tính toán giao chỉ tiêu thu thuế xuất nhập khẩu được tính chung cho cả vùng kinh tế, không tách riêng cho từng tỉnh..., tạo sự công bằng trong sử dụng nguồn lực đầu tư của các địa phương.

Cảng quốc tế Tân Cảng - Cái Mép, một trong những cảng nằm trong cụm Cái Mép - Thị Vải, đón tàu container

Bà Phạm Thị Bảo Hạnh, Phó Tổng Giám đốc Vina Logistics - đơn vị khai thác Cảng dịch vụ tổng hợp Hưng Thái, cho rằng hiện nay, quy hoạch của cảng thủy nội địa và ICD đều nằm sâu trong các sông rạch nhỏ, trong khi các nhà đầu tư và khai thác liên tục đầu tư đóng mới tăng size sà lan/tàu để đáp ứng nhu cầu thị trường và cắt giảm chi phí vận tải nội địa. Vì vậy, đề nghị ngành GTVT tiến hành quy hoạch lại luồng tuyến giao thông đường thủy nội địa tại khu vực CM-TV, đồng bộ với quy hoạch tuyến luồng giao thông quốc tế. Ngoài ra, các cầu đường bộ tại khu vực cần được thiết kế và xây dựng có độ tĩnh không bảo đảm cho sà lan container vận hành liên tục…

Ông Trần Hoàng Vũ, Giám đốc Khai thác tàu và Vận tải hãng tàu Maersk, đề nghị cần phát triển kết nối giao thông bằng đường bộ, đường sắt, đường sông đến các khu vực kinh tế trọng điểm lân cận với cụm cảng CM-TV. Theo vị giám đốc này, các nhà máy sản xuất, kho phân phối, các khu công nghiệp chủ lực nằm nhiều ở Bình Dương, Đồng Nai, ĐBSCL… nhưng chưa có sự kết nối giao thông hiệu quả từ CM-TV. Trong khi đó, kết nối giao thông từ TP HCM đến các khu vực này đã được hình thành, hoàn thiện và cơ bản đáp ứng được nhu cầu hiện nay. Đó là một trong các lý do lượng lớn luồng hàng dù qua CM-TV vẫn phải kết nối thông qua khu vực TP HCM.

"Khi mạng lưới hạ tầng đường bộ, đường sắt đã kết nối tốt từ CM-TV trực tiếp sang các khu vực nêu trên thì những lợi thế của cụm cảng CM-TV chắc chắn sẽ được phát huy" - ông Trần Hoàng Vũ khẳng định.

Địa phương đang gấp rút kết nối

Theo ông Nguyễn Hồng Lĩnh - Bí thư Tỉnh ủy BR-VT, mới đây, địa phương đã được trung ương đồng ý là chủ đầu tư 2 dự án lớn là cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và dự án cầu Phước An. Trong đó, cầu Phước An là dự án có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong việc kết nối đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông khu vực, liên kết vùng kinh tế trọng điểm phía Nam thông qua việc kết nối cao tốc Bến Lức - Long Thành với hệ thống cụm cảng CM-TV. Vậy mà, dù được phê duyệt từ năm 2009 nhưng phải hơn 10 năm sau, dự án mới bắt đầu triển khai những bước đầu tiên. Dự án này có tổng chiều dài 3,26 km với dự toán kinh phí 4.879 tỉ đồng.