Việt Nam là nước thứ hai trong ASEAN và là nước đang phát triển đầu tiên trong khu vực ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA). "Đây là kết quả của chặng đường dài, thể hiện các bước tiến lớn để đưa nước ta từ một nước đi sau, lần đầu tiên vươn lên thuộc nhóm nước đi đầu trong khu vực trong tiến trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế" - Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh tại buổi đối thoại về EVFTA và EVIPA tổ chức ngày 1-7 ở Hà Nội.
Doanh nghiệp nâng tầm
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh với những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, phạm vi không chỉ dừng ở các cam kết mở của thị trường hàng hóa. EVFTA điều chỉnh rất nhiều vấn đề khác như: mở cửa thị trường dịch vụ, đầu tư và mua sắm của các cơ quan Chính phủ; thương mại điện tử; quyền sở hữu trí tuệ; doanh nghiệp (DN) nhà nước và phát triển bền vững.
Tuy nhiên, từ góc nhìn DN, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng Việt Nam sẽ phải vượt qua không ít thách thức khi tham gia EVFTA. Theo ông Lộc, vì tính tự do và công bằng cao nhất đã đạt được trong hiệp định lần này nên cộng đồng DN Việt Nam càng phải chuyển mình mạnh hơn nữa để tham gia "cuộc chơi", đặc biệt DN nhỏ và vừa (NVV). Chủ tịch VCCI cho rằng chủ thể chính trong hiệp định là DN, Chính phủ, người dân hậu thuẫn cho DN. Tuy nhiên, để tham gia vào sân chơi với thị trường 500 triệu dân, sức chi trả lớn, chất lượng cao, chuẩn mức cao thì không có cách nào khác là DN Việt phải nâng tầm về chất lượng, quản trị, trách nhiệm xã hội. "DN phải trưởng thành và EVFTA sẽ khiến DN Việt phải lớn, phải quốc tế hóa được DNNVV. Chừng nào chưa quốc tế hóa được DNNVV thì hội nhập sẽ thất bại" - ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động bên lề buổi đối thoại, Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu (EuroCham) Nicolas Audier cũng nhìn nhận những thách thức mà DNNVV Việt Nam sẽ phải đối mặt là không nhỏ. Tuy nhiên, sẽ có nhiều cơ hội khi thị trường mở cửa, các DNNVV của EU cũng sẽ đầu tư mạnh vào Việt Nam, kết nối DN trong nước ở nhiều lĩnh vực. Ông Nicolas Audier cho rằng cần đơn giản hóa các thủ tục của hiệp định cũng như chính sách của Chính phủ để các DNNVV trong nước có thể tham gia sâu rộng vào thị trường, hưởng lợi rõ nét từ các điều khoản mà EVFTA mang lại. "28 quốc gia ở EU đã và đang mang tới Việt Nam những dự án với sự ủng hộ của Ủy ban châu Âu để hỗ trợ cho DNNVV Việt Nam. Có thể kể đến các nước như: Ba Lan, Hungary, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… Đây sẽ là lực đẩy đưa các nguồn vốn đầu tư nước ngoài đến Việt Nam, thúc đẩy cho DNNVV trong nước phát triển" - ông Nicolas Audier nói.
Tuy nhiên, dù DN châu Âu đang tìm kiếm những đối tác đến từ châu Á trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ đang trỗi dậy ở nhiều nơi, DN Việt muốn làm bạn với những "ông lớn" thuộc thị trường khó tính này cũng không dễ dàng. Ông Nicolas Audier nhắc tới điều quan trọng trên hết là DN Việt cần nâng cao năng lực của mình.
Trước khuyến cáo của Chủ tịch EuroCham, ông Vũ Tiến Lộc cũng nhấn mạnh việc nâng cấp trình độ DN, đặc biệt về quản trị là yêu cầu cấp thiết. Chủ tịch VCCI dẫn chứng có khoảng 70%-80% DN FDI muốn tìm giám đốc điều hành ở Việt Nam nhưng không tìm được, điều đó cho thấy chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu, năng lực về quản trị DN. "Đó là chưa nói đến các DNNVV, các hộ kinh tế gia đình đang chiếm tỉ lệ rất lớn ở Việt Nam" - ông Lộc băn khoăn.
EVFTA và EVIPA sẽ là cú hích lớn cho xuất khẩu Việt Nam. Trong ảnh: Công nhân một công ty thủy sản ở tỉnh Sóc Trăng đang chế biến tôm khô xuất khẩu. Ảnh: NGỌC TRINH
Phải thoáng về thể chế
Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, các quy định dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế trong nhiều lĩnh vực về kinh doanh, thương mại, đầu tư, đấu thầu, sở hữu trí tuệ... là cơ sở để Việt Nam tiến hành cải cách, cải thiện môi trường đầu tư, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, hiệu quả, đối đầu thành công với các thách thức trong giai đoạn nền sản xuất thế giới đang thay đổi nhanh trong thời công nghệ 4.0.
Người đứng đầu ngành công thương cũng kỳ vọng EVFTA đưa vào càng sớm thì hiệu quả càng cao cho DN và người dân. "Công tác tổ chức thực thi hiệp định của cơ quan quản lý nhà nước phải theo hướng cải cách, kiến tạo, minh bạch, công khai, thông thoáng và có độ tin cậy" - ông Trần Tuấn Anh nói.
Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cũng đề cập nội dung quan trọng là thể chế. Theo ông, EVFTA vừa là áp lực vừa là động lực để cải cách thể chế, nhờ đó DN sẽ phát triển lành mạnh, đặc biệt đối với DNNVV. "Thị trường đã mở thì thể chế phải thoáng mới tạo điều kiện cho DN. Thị trường mở mà cơ chế vẫn trói buộc thì DN vẫn "chết". Thông về thủ tục thì phải thoáng về thể chế" - ông Lộc nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Lộc chỉ ra các thách thức mà Việt Nam phải vượt qua khi tham gia EVFTA. Trước hết là vấn đề về nguồn gốc xuất xứ, bởi nhiều mặt hàng xuất khẩu của chúng ta hiện nhập nguyên liệu từ ASEAN, Trung Quốc. Bên cạnh đó là các rào cản về kỹ thuật, vệ sinh dịch tễ; những vấn đề này cần có sự hỗ trợ từ EU cho DN Việt Nam để khắc phục, đáp ứng yêu cầu khắt khe.
Quốc hội sẽ phê chuẩn EVFTA tại kỳ họp cuối năm
Ngày 1-7, tại Hà Nội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh đã tiếp Cao ủy Thương mại của Liên minh châu Âu Cecilia Malmstrom.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tiếp Cao ủy Thương mại EU Cecilia Malmstrom. Ảnh: QUOCHOI.VN
Cao ủy Cecilia Malmstrom nhấn mạnh việc Việt Nam và EU vừa ký chính thức EVFTA và EVIPA là bước tiến hết sức quan trọng trong quan hệ Việt Nam và EU; thể hiện mong muốn quan hệ hợp tác tiến xa hơn nữa trên cơ sở thực hiện những cam kết chung và tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực thương mại, đầu tư. Nhấn mạnh hai bên còn rất nhiều việc phải làm, Cao ủy Cecilia Malmstrom khẳng định EU sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam triển khai các công việc tiếp theo liên quan đến 2 hiệp định. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ ngay tại kỳ họp cuối năm nay, Quốc hội sẽ phê chuẩn EVFTA; cam kết tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật để thực hiện EVFTA và EVIPA; tích cực xem xét để phê chuẩn 2 Công ước còn lại của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) trong thời gian sớm nhất.
Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh khẳng định thời gian qua, Chủ tịch nước Việt Nam đã tích cực thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế thông qua việc sớm trình Quốc hội Việt Nam phê chuẩn Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và gia nhập Công ước số 98 của ILO. Phó Chủ tịch nước hy vọng thời gian tới Việt Nam sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ và hợp tác chặt chẽ của EU, để 2 hiệp định sớm có hiệu lực, mang lại cơ hội, lợi ích thiết thực cho người dân và DN hai bên.
D.Ngọc
. Ông TRƯƠNG ĐÌNH HÒE, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP):
Chủ động hợp tác với đối tác nước ngoài
EU là thị trường xuất khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam (sau Mỹ) và chiếm hơn 17% trong tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Ngay khi EVFTA có hiệu lực, gần 50% số dòng thuế cao từ 6%-22% sẽ được giảm về 0%, các dòng thuế còn lại sẽ về 0% sau từ 3-7 năm. Khi đó, thủy sản Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, tăng khả năng cạnh tranh so với đối thủ chưa có FTA với các đối tác như: Ấn Độ, Thái Lan... Dù vậy, để tận dụng tối đa ưu đãi về thuế quan, DN cần vượt qua những thách thức khi tham gia EVFTA như các điều kiện về hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng, quy tắc xuất xứ chặt hơn, có nhiều quy định mới và phức tạp hơn. Chưa kể, sản phẩm của Việt Nam kém cạnh tranh hơn về giá thành so với các nước nội khối trong EVFTA và sẽ phải cạnh tranh với chính sản phẩm của các nước này. DN cần đặc biệt chú trọng thực hiện và đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn về lao động và môi trường, các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững. Các DN cần tăng cường hợp tác, chú trọng liên kết chuỗi để nâng cao năng suất, chất lượng, kiểm soát tốt an toàn vệ sinh thực phẩm; chủ động tìm hướng hợp tác với các đối tác nước ngoài, đổi mới công nghệ, tham gia vào dây chuyền cung ứng toàn cầu.
Đặc biệt, cộng đồng DN rất mong được Chính phủ và các bộ đẩy nhanh, thực chất việc cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính; quan tâm, đào tạo và hỗ trợ để DN chuẩn bị và đối phó kịp thời với các tranh chấp thương mại, đồng thời phát triển nguồn nhân lực trong các DN.
. Ông PHẠM HỒNG HẢI, Tổng Giám đốc Ngân hàng HSBC Việt Nam:
Thúc đẩy tốc độ cải cách và hội nhập
EVFTA là một hiệp định mà chính Cao ủy Thương mại EU coi là tham vọng nhất mà EU từng ký với một quốc gia, phản ánh vị thế của Việt Nam khi là đối tác thương mại lớn thứ 2 của EU trong khối ASEAN, sau Singapore. Thương mại song phương giữa 2 thị trường đã tăng hơn 20 lần trong hơn 2 thập kỷ vừa qua, với giá trị thương mại mỗi năm đạt gần 50 tỉ euro, đưa châu Âu thành thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Mỹ.
Là hiệp định thế hệ mới, EVFTA bao gồm cả những điều khoản về bảo vệ sở hữu trí tuệ, tự do đầu tư và phát triển bền vững. Một khi đi vào thực hiện hoàn toàn, những tiêu chuẩn cao của hiệp định sẽ thúc đẩy tốc độ cải cách và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Những cam kết mở cửa mạnh mẽ trong hiệp định sẽ giúp mở cửa hơn nữa thị trường xuất khẩu cho Việt Nam, đặc biệt những hàng dệt may, nông thủy sản, đồ gỗ. Đồng thời, những cải cách triệt để về hành chính nhằm tháo gỡ thủ tục xuất nhập khẩu cho DN, việc hoàn thiện khung pháp lý để đáp ứng những điều kiện về lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ phù hợp với chuẩn mực quốc tế và châu Âu... cần được coi là một ưu tiên.
N.Ánh - T.Phương ghi
Truyền thông quốc tế đưa tin tích cực về EVFTA và EVIPA
Nhiều hãng tin nước ngoài đã đồng loạt đưa tin về sự kiện EVFTA và EVIPA được ký kết hôm 30-6.
Hãng tin Deutsche Welle (Đức) cho rằng Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á, có hoạt động xuất khẩu mạnh mẽ và thu hút nguồn đầu tư nước ngoài dồi dào. Việt Nam cũng đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do, trong đó có Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam sau Mỹ với các mặt hàng xuất khẩu may mặc và giày dép. Theo Deutsche Welle, các chuyên gia nhận định Việt Nam cũng được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang diễn ra vì các công ty lớn đang chuyển dây chuyền sản xuất sang Việt Nam để tránh phải chịu các hình phạt từ Mỹ.
Bài viết "Việt Nam, EU ký hiệp định thương mại tự do bước ngoặt" của hãng tin Reuters cho rằng EVFTA là hiệp định thương mại tự do đầu tiên của EU với một quốc gia đang phát triển tại châu Á, mở đường cho việc giảm tới 99% thuế quan hàng hóa giữa EU và Việt Nam. Ngoài ra, EVFTA cũng góp phần mở cửa thị trường dịch vụ và mua sắm công, chẳng hạn trong các ngành bưu chính, ngân hàng và hàng hải.
Báo The New York Times (Mỹ) cũng điểm lại những lợi ích chính mà Việt Nam và EU được hưởng sau khi ký hiệp định. Tờ báo Mỹ dẫn nhận định của Cao ủy Thương mại Liên minh châu Âu Cecilia Malmstrom rằng hiệp định là tuyên bố mạnh mẽ cho thương mại mở cửa và dựa trên luật lệ và đây là một hiệp định quan trọng tiếp theo của EU tại Đông Nam Á.
Trong khi đó, hãng tin AP cho rằng EVFTA giúp loại bỏ gần như tất cả thuế quan đối với các sản phẩm được giao dịch giữa hai bên. Theo AP, EVFTA là hiệp định thương mại tự do thứ hai của EU tại Đông Nam Á, sau hiệp định với Singapore và được xem là bước đệm để EU theo đuổi một thỏa thuận toàn diện với ASEAN, khối gồm 10 quốc gia với dân số 650 triệu người.
X.Mai
