Việt Nam đề nghị mọi hoạt động của các bên ở khu vực Biển Đông cần tôn trọng chủ quyền và các quyền lợi chính đáng, hợp pháp của các quốc gia, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
Trung Quốc thậm chí còn mâu thuẫn với tinh thần và lời văn của những thoả thuận giữa lãnh đạo cấp cao Việt Nam và Trung Quốc về thúc đẩy phát triển mối quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc nói chung cũng như về định hướng cho việc giải quyết những vấn đề liên quan đến khu vực Biển Đông mà hai bên vẫn còn bất đồng quan điểm.
Cho tới nay, Trung Quốc đã nhiều lần đưa tàu thuyền vũ trang cũng như không vũ trang vào khu vực thuộc chủ quyền quốc gia và quyền tài phán của Việt Nam được xác định và quy định theo luật pháp của Việt Nam, theo luật pháp quốc tế và theo Công ước của LHQ về luật biển. Lần này, Trung Quốc đưa tầu thăm dò địa chất Hải Dương 8 cùng một số tầu có vũ trang và không vũ trang vào hoạt động dài ngày ở bãi biển Tư Chính nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Theo Công ước của LHQ về luật biển năm 1982 (UNCLOS), các quốc gia ven biển có vùng nội thuỷ, sau đó là vùng lãnh hải 12 hải lý, sau đấy và vùng tiếp giáp 12 hải lý, vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý và vùng thềm lục địa 350 hải lý. Từ ranh giới giữa vùng tiếp giáp và vùng đặc quyền kinh tế trở ra được coi là không phận quốc tế, nhưng ở trên biển thì lại được quy định đặc biệt và cụ thể trong UNCLOS.
Theo UNCLOS, trong vùng đặc quyền kinh tế của mình, các quốc gia ven biển có các quyền về chủ quyền cụ thể về thăm dò và khai thác, về quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên thiên nhiên ở nơi đây phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế xã hội. Các quốc gia khác trên thế giới khi đi vào khu vực vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của quốc gia ven biển chỉ có quyền tự do hàng hải, tự do hàng không và tự do đặt đường ống dẫn dầu hay đặt dây cáp ngầm ở vùng thềm lục địa.
Soi vào những quy định rất cụ thể và rõ ràng này thì chẳng hề khó khăn gì đối với người bình thường thôi chứ chưa nói đến đối với các chuyên gia về luật pháp quốc tế để thấy tàu thuyền Trung Quốc không phải không hiểu biết về luật pháp quốc tế nói chung và về UNCLOS nói riêng mà chủ ý vi phạm luật pháp quốc tế và UNCLOS, không phải lần đầu tiên mà có hệ thống và bài bản cũng như gây sự như thế không phải là biện pháp duy nhất và cách thức duy nhất của Trung Quốc trong việc theo đuổi và thực hiện những mưu tính chiến lược và sách lược ở khu vực Biển Đông thuộc chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam.
Tham vọng của Trung Quốc ở khu vực này biểu lộ rất rõ và Trung Quốc cũng không hề che đậy bởi mọi biện luận của Trung Quốc đều không có cơ sở, đều luôn phi lý và bên ngoài không thể chấp nhận được. Dù vậy, Trung Quốc hành xử rất nhất quán và kiên định, càng ngày càng quyết liệt và tinh vi. Một trong những cách thức được Trung Quốc thực hiện thường xuyên nhất là xua tàu đánh cá và tầu thăm dò tài nguyên đi trước, được hộ tống bởi tàu thuyền có vũ trang và khi cần thì tất cả đều cùng nhau xung trận. Tàu Hải Dương 8 là động thái mới đây nhất và chắc chắn sẽ không phải cuối cùng của Trung Quốc.
Ở đây có thể thấy Trung Quốc càng đuối về pháp lý quốc tế thì càng cố tình bất chấp pháp lý quốc tế. Trung Quốc duy trì việc gây chuyện ở khu vực Biển Đông để nuôi cuộc tranh chấp chủ quyền với các nước trong khu vực, để tạo tiền lệ và sự đã rồi ở khu vực và dùng chúng để chống chế với tình trạng bị phản đối và cô lập trên thế giới vì vi phạm và bất chấp luật pháp quốc tế ở khu vực. Trung Quốc chủ ý làm cho khu vực này luôn bắt an và bất ổn vì như thế mới có lợi nhất cho Trung Quốc trong việc duy trì và thúc đẩy tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở khu vực, vì như thế giúp Trung Quốc phân rẽ nội bộ Asean và đánh tỉa từng bên bị Trung Quốc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trực tiếp.
Trung Quốc thừa biết rằng tất cả các bên này đều không thể đối phó và đáp trả Trung Quốc như Mỹ có thể và đang đối phó và đáp trả Trung Quốc. Những hành động của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông cho thấy DOC hay rồi đây cả COC thuần tuý không thôi chưa thể đủ để buộc Trung Quốc chấm dứt những hoạt động phi pháp, xâm hại trực tiếp chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán hợp pháp của các quốc gia ven Biển Đông. Một khi Trung Quốc luôn sẵn sàng bất chấp luật pháp quốc tế như thế thì DOC hay cả COC nữa đâu có thể là trở ngại đáng kể gì đối với tham vọng của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông.
Việt Nam có quan hệ hợp tác tốt với Trung Quốc và luôn mong muốn thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ hợp tác toàn diện với Trung Quốc. Nhưng chuyện nào ra chuyện đấy. Việt Nam không thể không thể hiện thái độ phản đối mạnh mẽ và kiên quyết khi chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia bị bên ngoài xâm hại, khi hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực Biển Đông bị đe doạ và làm cho trở nên tồi tệ đi. Trung Quốc phải chấm dứt ngay mọi hành động đi ngược lợi ích chính đáng của các nước trong khu vực và của các đối tác bên ngoài ở khu vực này, chấm dứt ngay và hoàn toàn mọi hành vi vi phạm UNCLOS và bất chấp luật pháp quốc tế ở khu vực này.
