Đặc điểm chung của các bệnh nhân trên là họ cùng làm việc chung tại bộ phận nghiền nhựa tái chế của một công ty sản xuất mành rèm ở Thanh Miện, Hải Dương. Điều đáng chú ý là trước khi vào làm, tất cả đều khỏe mạnh.
Bệnh nhân nhiễm độc thiếc đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai - Ảnh: M.Thanh
Chỉ sau một thời gian ngắn làm việc tại đây (ngắn nhất là 4 ngày, lâu nhất là 1 tháng) các công nhân có chung biểu hiện: Rối loạn tâm thần, đặc biệt là mất trí nhớ, lú lẫn, kích động, hành vi bất thường, chụp cộng hưởng từ sọ não có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.
Chuỗi các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp bệnh nhân Nguyễn Đức H. (35 tuổi), nhập viện ngày 9-7 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê. Trên phim cộng hưởng từ, não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng.
Do bố bệnh nhân mới mất được 49 ngày và bệnh nhân với người yêu vừa chia tay, nên khi xuất hiện các triệu chứng trên, mọi người trong gia đình và người thân chỉ nghĩ đến yếu tố tâm thần. Bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng, gia đình đã xin về nhà và tử vong.
Trước khi xin về, gia đình được biết có một số công nhân cùng làm với bệnh nhân H. cũng có biểu hiện bất thường. Sau khi nghe thông tin, các bác sĩ đã hướng dẫn gia đình thông báo cho những người cùng làm đi kiểm tra sức khoẻ càng sớm càng tốt.
Bác sĩ Trung tâm chống độc khám cho một bệnh nhân ngộ độc thiếc - Ảnh: Mai Thanh
Ngay sau đó, một số bệnh nhân đã đến bệnh viện để thăm khám với những triệu chứng tương tự. Trong số này có bệnh nhân Nguyễn Kim C. (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng. Lo lắng cho tình trạng của bệnh nhân, các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc đã tìm mọi cách để xét nghiệm, chẩn đoán, cấp cứu.
Tuy nhiên, quá trình tìm kiếm và chẩn đoán gần như bế tắc trong khi cần phải chạy đua chẩn đoán, cứu sống bệnh nhân, đặc biệt cần phải phát hiện nhanh nguyên nhân để thông báo các cơ quan chức năng vào cuộc can thiệp, tránh để những người khác bị nhiễm độc và tử vong tiếp.
Bác sĩ Nguyên cho biết các bác sĩ đã truy tìm tất cả nguồn thông tin y học, kể cả hỏi ý kiến của chuyên gia, đồng nghiệp thế giới về chống độc. Rất may, họ đã tìm thấy trên y văn thế giới có một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự.
Với sự giúp đỡ của Viện Hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bệnh nhân được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Bệnh nhân C. có nồng độ thiếc trong máu hơn 200 micogram/lít, nghĩa là tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép. Bệnh nhân được lọc máu, giải độc thiếc và chỉ sau 1 tuần điều trị tích cực, tình trạng của bệnh nhân đã cải thiện, trí nhớ dần hồi phục…
Với bệnh nhân H. đã tử vong, khi xét nghiệm lại mẫu máu còn lưu cho thấy nồng độ thiếc trong máu cao gấp trên 50 lần.
7 trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên được ghi nhận tại Việt Nam
Đáng chú ý, trong số các bệnh nhân trên, có bệnh nhân đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng khi xét nghiệm thấy có hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ và nồng độ thiếc trong máu tăng rõ. Các bệnh nhân cho biết những người khác làm cùng bộ phận trong thời gian ngắn, chỉ một số ngày nhưng thấy mệt, khó chịu và không chịu nổi đã phải tự bỏ việc. Như vậy, theo các bác sĩ điều trị, rất có thể có những người khác bị nhiễm độc tương tự nhưng chưa được phát hiện, hoặc có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh khác.
Trên thế giới và trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc. Do đó, việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị vừa theo dõi sát để đánh giá, điều chỉnh nhằm hạn chế nguy cơ tổn thương não.
"Nhiễm độc thiếc là vấn đề sức khỏe nghề nghiệp môi trường mới ở nước ta và thực sự ảnh hưởng tới người lao động. Ở Việt Nam, có lẽ đây là các ca đầu tiên ở trong nước được phát hiện. Trên thế giới cũng mới chỉ ghi nhận một số ca. Nguy cơ nhiễm độc thiếc ở nước ta là do hiện tượng tái chế nhựa và khai khoáng vẫn đang có ở nhiều nơi"- bác sĩ Nguyên cảnh báo.
Theo bác sĩ Nguyên, đây là bệnh đặc biệt, từ trước đến nay chưa được nghĩ tới nên dễ bị bỏ quên, dễ nhầm với các bệnh khác, ví dụ tổn thương não chất trắng lại nghĩ do viêm não hoặc các bệnh não khác. Bệnh viện Bạch Mai đã có báo cáo Bộ Y tế, Sở Y tế địa phương, các cơ quan liên quan, về các trường hợp này, để phối hợp tìm ra nguyên nhân, giải quyết.
Nhiễm độc thiếc gây tổn thương não
Trung tâm Chống độc cũng kêu gọi những công nhân làm việc trong các môi trường, vị trí nhiều nguy cơ nhiễm độc thiếc khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh (với Bệnh viện đa khoa tỉnh Hải Dương, Trung tâm đã có hướng dẫn về sàng lọc phát hiện nhanh).
Đến nay, Bệnh viện tỉnh và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Dương thông báo đã có 15 bệnh nhân tới khám, trong đó có 8 bệnh nhân ù tai, nghe kém, 6 bệnh nhân hạ kali máu. Những người này được khuyến cáo cần nhập viện để đánh giá và điều trị.
D.Thu - M.Thanh - (nld.com.vn)
T/h: H.Phong (dongbang.vn)
