Xóm Ké nằm cách thị trấn Đà Bắc khoảng 10km, là nơi sinh sống của người dân tộc Mường. Đường khá xấu vì đang sửa chữa, làm lại một số đoạn, nhưng bù lại, đây cũng là quãng đường có phong cảnh núi non trùng điệp, mặt nước hồ xanh trải dài hùng vĩ bên dưới rừng lau, rừng hoa mào gà dại tím ngắt rất thơ mộng.
Homestay Sánh Thuấn.
Tại xóm Ké, có một con suối nhỏ chảy róc rách ngang qua xóm, thậm chí có đoạn nước chảy vắt vẻo ngang mặt đường. Ở trong xóm chỉ có hai nhà làm homestay, nhưng tất cả các nhà còn lại trong xóm đều ý thức được rằng, bộ mặt của mình cũng chính là bộ mặt của xóm, cho nên đường đi lối lại, trong vườn ngoài ngõ đều sạch sẽ phong quang, trồng nhiều hoa, cây cảnh để trang trí. Người già, trẻ con gặp khách lạ đều tươi cười niềm nở chào hỏi. Các nhà homestay đều học cách phục vụ du khách “chuẩn chỉ”, từ trình bày mâm cơm đến phủ ga, nệm, xây dựng khu vệ sinh sạch sẽ và mang phong cách đặc trưng của vùng núi.
Biển tên homestay độc đáo.
Du khách đến xóm Ké có thể thưởng thức rất nhiều điều thú vị. Ngay bên cạnh hồ, một khoảng sân rộng được bạt phẳng, treo đèn sáng để mỗi tối, đội văn nghệ phục vụ du khách tại đây. Đội văn nghệ gồm các bà, các cô lớn tuổi, nhưng rất duyên dáng, trình diễn những tiết mục truyền thống đặc sắc của dân tộc mình như múa hát sắc bùa, múa sênh tiền…, đồng thời giảng giải cho khách hiểu được ý nghĩa của những lời ca, điệu múa. Các tiết mục dân gian này đặc biệt hấp dẫn hơn khi được thể hiện bởi những người già, bởi sự trải nghiệm, bởi những nghi lễ đã đi qua nhiều cuộc đời, và những cuộc đời đã trải qua nhiều nghi lễ.
Bà Định Thị Hải Luyến, đội trưởng đội văn nghệ của xóm kể lại: “Trước đây xóm tôi nghèo lắm, không ai quan tâm đến việc trồng hoa, mặc trang phục dân tộc và múa hát như thế này đâu. Sau này có dự án du lịch cộng đồng của Công ty CP du lịch cộng đồng Đà Bắc hỗ trợ, bộ mặt của xóm nhỏ ven núi đã hoàn toàn thay đổi. Hai gia đình đủ điều kiện làm homestay thì sửa sang lại nhà cửa, phía công ty hỗ trợ chăn đệm, hướng dẫn một số nghiệp vụ cơ bản trong phục vụ khách như nấu ăn, dọn phòng, làm các món ăn, đồ uống hợp với khẩu vị khách nước ngoài… Các bà, các chị thì tự trích kinh phí từ tiền thù lao diễn văn nghệ để đầu tư trang phục, loa, mic, đạo cụ… tập múa, hát và rèn dạy thêm cho lứa trẻ”.
Khách chưa đông, thu nhập chưa cao, nhưng cái được lớn nhất của người dân ở đây là sự thay đổi về ý thức. Các nhà cùng cố gắng giữ sạch đường đi lối lại, xóm ngõ, trồng hoa làm đẹp ngôi nhà của mình, giữ yên tĩnh, nhà có công việc gì cũng ngưng tiếng ồn vào giờ khách nghỉ…
Khu vệ sinh được thiết kế gần gũi với thiên nhiên.
Ba nhà sàn homestay Hữu Thảo, Sắc Luyến và Sánh Thuấn được trang bị khá tiện nghi, với chăn đệm trắng muốt, đón được khoảng 12-24 khách mỗi nhà, đầu mỗi đệm ngủ đều có đèn đọc sách đặt trong ống tre khá kiểu cách và đầy đủ ổ cắm điện dành cho khách cần sạc pin các thiết bị. Nhà vệ sinh vẫn giữ nếp miền núi, cách xa nhà sàn nhưng sạch sẽ, đầy đủ nước nóng, khăn tắm, bàn chải cùng kem đánh răng, máy sấy tóc, với các vật dụng, giá đỡ được thiết kế từ tre, gỗ rất mộc mạc. Trong vườn trồng đầy hoa bóng nước, mào gà, sao nhái nở rực rỡ từ hàng rào đến chân cầu thang. Nước uống đón chào khách là thứ nước được nấu từ lá, vỏ cây, rễ cây khô lấy từ rừng, thơm nhè nhẹ và mát, uống một ngụm rồi muốn uống nữa.
Lợi thế của những ngôi nhà sàn ở xóm Ké là gần với suối Trạch, đêm nằm ngủ cũng nghe tiếng suối chảy róc rách bên cửa sổ, sáng ra đi bộ vài bước là tới mặt hồ, ngắm nhìn những tia nắng lên dần sau dãy núi còn mờ hơi sương phía xa.
Hoạt động được ưa thích nhất ở xóm Ké là chèo thuyền kayak trên hồ. Toàn bộ thuyền kayak do Công ty CP du lịch cộng đồng Đà Bắc đầu tư, có người hướng dẫn kỹ thuật chèo. Với những người chưa chèo thuyền bao giờ, chỉ cần hướng dẫn một chút, cộng thêm chiếc áo phao, là có thể tự tin khỏa nước trên hồ. Tất nhiên là luôn luôn có những chiếc thuyền hỗ trợ của người dân đánh cá túc trực ở khu vực chèo thuyền để ứng phó khi có sự cố xảy ra.
Thử hình dung, nắng sớm chiếu xiên xiên trên mặt hồ, phủ vàng đám cây cỏ xanh mướt rượt trên núi, sương mờ bảng lảng, mặt hồ tĩnh lặng, chỉ có tiếng mái chèo khỏa nước và tiếng cười trong trẻo lanh lảnh vui vẻ của du khách chèo thuyền, những khung cảnh như vậy không dễ gì có được ở chốn thành thị ồn ã xô bồ.
Chèo kayak ra giữa hồ.
