Nhớ có lần được ăn món tôm bạc đất hấp dừa, một anh lãnh đạo ngành văn hóa tỉnh Bến Tre đã nói một câu vô cùng ấn tượng: “Trong máu tôi chắc có đến 80% là nước cốt dừa. Từ hồi nhỏ bà ngoại, bà nội, rồi tới má tui hầu như ăn món gì cũng có thể ghép với dừa, nên cái thứ nước cốt béo ngậy này nó tẩm ướp cả người tôi”. Một kiểu nói cường điệu nhưng lại rất thực tế với người Nam Bộ xưa.
Ngay cả khi nhà hổng có gì ăn, người ta có thể leo lên cây dừa trước cửa lựa trái lắc nước cứng cạy xuống, xắc cơm dừa thành miếng rồi… kho với tép mỡ vậy là “độ” xong bữa cơm. Còn thì, các thức bánh trái, thức ăn người ta có thể sử dụng từ trái dừa tươi, dừa nạo, nước cốt dừa, cho tới nước dừa kho thịt, kho cá, hấp gà, hấp tôm…
Nhưng cái lần đi xuống Sóc Trăng, sau khi được người bạn dẫn vào tuốt trong sóc ở Thạnh Trị, ghé nhà một A cha, được biếu hũ pra hoc op (mắm bồ hóc) làm từ con cá trê vàng, mang về vườn dừa dứa Tám Phong ở TP Sóc Trăng… mở tiệc mắm; đó là lần đầu tiên tôi biết thưởng thức mầm dừa.
Ông chủ vườn dừa lựa đúng trái dừa non chưa kịp lên lớp cơm dừa, nên sau khi lột vỏ vạt mặt thì phía trên còn rất mềm, lấy phần này ăn với mắm pra hoc cực ngon. Mầm dừa nó giòn sần sật, có hơi chút vị chát dằn với mắm rất bắt, không thua gì ăn với dái mít hay trái bần.
Mới đây, lại được thưởng thức món khô trâu Vũng Liêm hấp bằng trái dừa tươi, mới khám phá thêm một kiểu ăn phô diễn hết cái ngon của miếng khô trâu. Khô trâu xớ to mà nướng thì có khi phần thịt rất cứng, phải nhai lâu nó thiệt là… mỏi miệng. Anh bạn ra vườn hái trái dừa chẻ làm đôi, rồi cho những miếng khô trâu vào và hấp bằng chính nước dừa tươi, đến khi cạn nước thì miếng khô cũng vừa chín.
Chế biến kiểu này miếng khô mềm tơi ra và thấm nước thêm chất ngọt tự nhiên rất hấp dẫn. Chợt nghĩ, cũng đúng vì con trâu là thủy ngưu hợp với nước, chế biến kiểu hấp nước dừa nó ngon và phù hợp với thuyết âm dương của ẩm thực phương Đông lắm.
Điểm sơ một số cách thức mới được trải nghiệm về dừa trong ẩm thực, còn lại người dân đồng bằng thì quá rành rồi, kể về những món ăn chế biến với trái dừa thì xứ Nam Bộ này có kể tới tết cũng chưa xong.
