Ảnh minh họa: B.T
Đã là dân miền Tây thì hầu như ai cũng ưa mắm, vì vậy mà món bún nước lèo (có nơi gọi là bún mắm) trở thành món ngon khó cưỡng. Món này có thể ăn mọi lúc, mọi nơi, nhưng theo kinh nghiệm của dân sành món ăn dân dã thì ăn sau khi đã dùng quá nhiều thịt mỡ hay “sơn hào hải vị” tiệc tùng liên miên thì bún nước lèo sẽ giúp người ta lấy lại “cái ngon”.
Khi tôi vừa thi tốt nghiệp THPT, cô Út tôi muốn bồi dưỡng cho đứa cháu vốn gầy còm vừa trải qua kỳ thi căng thẳng, thế là cô nấu bún nước lèo. Sau 2 tiếng đồng hồ chuẩn bị nguyên liệu như nước dừa tươi, cá lóc, tôm đất sống, bún, rau thơm, giá, bắp chuối, sả… mùi thơm đã lan tỏa khắp nhà cũng là lúc bún được dọn lên, nói là đãi cháu nhưng cả nhà đều được một bữa no nê.
Nhìn những miếng cá lóc được hấp chín cạnh dĩa tôm đất đỏ au, rồi các loại rau cùng với chén nước mắm ớt…, nước miếng đã tiết ra. Rau được bỏ vào tô rồi để bún lên trên, cô Út cẩn thận trụng cho bún nóng rồi mới để cá, tôm lên, nước lèo bốc khói được chan sau cùng. Bấy giờ chỉ còn nghe tiếng hít hà. Một tô rồi hai tô, mấy đứa nhỏ thách nhau ăn thêm tô nữa, chẳng mấy chốc nồi nước lèo trơ đáy, mấy dĩa rau còn sót lại vài cọng buồn hiu. Một món ngon hòa quyện bởi vị ngọt của cá tôm, của nước dừa xiêm thanh dịu, cọng bún trắng ngần đủ dai để quấn lấy mấy món rau ăn kèm mà không bị tách rời trong khoang miệng.
Ngày xưa không biết ai bày ra bún nước lèo, đã phối màu sắc, hương vị của sản vật đồng quê, cho ra đời tên tuổi của món ngon được lưu truyền hàng thế kỷ qua và hiện nay vẫn rất được ưa chuộng. Theo thời gian, người ta đã “biến tấu” bún nước lèo đa dạng hơn so với cách nấu truyền thống mà tôi vừa kể. Ở Sóc Trăng, Trà Vinh, Bạc Liêu…, ngoài cá lóc hay tôm đất, bún nước lèo còn có thịt heo quay, bì, chả lụa… làm cho tô bún thêm phong phú. Bún nước lèo đã trở thành thương hiệu ẩm thực miền Tây, ai đến đây mà không thưởng thức món ngon này thì coi như là một sự thiệt thòi không hề nhỏ.
Chưa ai thống kê đầy đủ các món ngon của miền Tây Nam bộ, nhưng tôi tin chắc một điều là bún nước lèo sẽ nằm trong tốp đầu của bảng thống kê đó. Mùi mắm đồng đã đi theo những người xa xứ một cách lặng lẽ, quyện chặt vào ký ức của họ và sẽ trỗi dậy khi được đánh thức bằng khứu giác, thị giác, vị giác. Thế mới biết tình quê luôn có sẵn trong ta dù thời gian cứ trôi nhanh về phía trước.
