Sinh viên Trường đại học Tôn Ðức Thắng (TP Hồ Chí Minh) học tập, nghiên cứu tại thư viện của trường.
Cụ thể hóa các quy định
Theo Vụ trưởng Giáo dục đại học (Bộ GD và ÐT) Nguyễn Thị Kim Phụng, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDÐH đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng thúc đẩy thực hiện tự chủ, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để nâng cao chất lượng, hội nhập quốc tế và đáp ứng tốt hơn nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, chất lượng cao của GDÐH. Nghị định 99 gồm 20 điều đã quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành những nội dung chính căn bản các nhóm vấn đề: Hệ thống cơ sở GDÐH; chuyển trường đại học thành đại học và thành lập trường thuộc cơ sở GDÐH; liên kết các trường đại học thành đại học; công nhận cơ sở GDÐH định hướng nghiên cứu; quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình…
Nghị định 99 quy định cụ thể và góp phần tháo gỡ những khó khăn trong hoạt động đổi mới giáo dục đại học những năm qua. Trong đó, việc chuyển trường đại học thành đại học cần bảo đảm được công nhận đạt chuẩn chất lượng; có ít nhất ba trường trực thuộc; có ít nhất 10 ngành đào tạo đến trình độ tiến sĩ; có quy mô đào tạo chính quy hơn 15 nghìn người…
Ðối với cơ sở GDÐH định hướng nghiên cứu, có tỷ lệ ngành đang đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ đạt từ 50% trở lên so với tổng số ngành đang đào tạo; cấp trung bình từ 20 bằng tiến sĩ trở lên trong một năm; tỷ trọng nguồn thu trung bình từ các hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu, chuyển giao không thấp hơn 15% tổng thu của cơ sở GDÐH; trong ba năm gần nhất công bố trung bình mỗi năm từ 100 bài báo trở lên trên các tạp chí khoa học có uy tín trên thế giới.
Ðáng chú ý, một trong các chính sách lớn tác động đến GDÐH là mở rộng phạm vi và nâng cao hiệu quả của tự chủ đại học. Trong đó, về hoạt động chuyên môn, cơ sở GDÐH được quyền ban hành và tổ chức thực hiện các quy định nội bộ về hoạt động tuyển sinh, đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác trong nước và quốc tế phù hợp quy định của pháp luật. Về tổ chức bộ máy và nhân sự được tự chủ nhưng không làm tăng số lượng người làm việc hưởng lương, mức lương (bao gồm cả lương và phụ cấp) từ quỹ lương do ngân sách nhà nước cấp. Ðối với quyền tự chủ về tài chính và tài sản, cơ sở GDÐH phải ban hành, tổ chức thực hiện quy định nội bộ về tài chính và tài sản…
Cơ sở GDÐH công lập đang thực hiện thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động theo Nghị quyết số 77/NQ-CP năm 2014 của Chính phủ thì một số nội dung thí điểm đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong đề án của trường thì được thực hiện cho đến khi có quy định mới…
Ðể tự chủ trong GDÐH hiệu quả
Với việc Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDÐH và Nghị định 99 ra đời, tạo nhiều thuận lợi cho đổi mới GDÐH. Tuy nhiên, quá trình thực hiện luật và nghị định cần nghiêm túc, hiệu quả. Theo Hiệu trưởng Trường đại học Tôn Ðức Thắng Lê Vinh Danh, Nghị định 99 tạo điều kiện cho triển khai các công việc, nhất là tự chủ trong GDÐH. Tuy nhiên, hiện nay các luật và các quy định kèm theo vẫn chưa có sự đồng nhất gây những khó khăn, nhất là trong quá trình tự chủ của các cơ sở GDÐH. Vì vậy, cần thực hiện đúng theo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDÐH, cơ quan chủ quản công nhận và không công nhận hội đồng trường và hiệu trưởng còn các vấn đề về nhân sự, bộ máy thuộc quyền của nhà trường. Những vướng mắc của các quy định cũ cần sửa theo đúng luật mới để thực hiện bảo đảm tính thống nhất.
Ðáng chú ý, việc quy định một số chỉ tiêu cụ thể chuyển trường đại học thành đại học phải có quy mô đào tạo hơn 15 nghìn người; trường đại học nghiên cứu phải cấp trung bình từ 20 bằng tiến sĩ trở lên trong một năm cần có giám sát, quản lý tốt. “Bởi vì vấn đề quan trọng là đào tạo tiến sĩ theo chuẩn nào. Nếu theo chuẩn quốc tế thì một năm có thể chỉ có vài tiến sĩ được cấp bằng. 20 tiến sĩ trở lên được cấp bằng, nếu không quản lý tốt có thể xảy ra lạm phát tiến sĩ”- ông Danh nêu quan điểm. Ngoài ra, các trường đại học theo định hướng nghiên cứu cần tăng tỷ lệ nguồn thu từ khoa học công nghệ. Thực tế quá trình tự chủ của Trường ÐH Tôn Ðức Thắng đã có nguồn thu từ chuyển giao khoa học công nghệ chiếm khoảng 30% cho nên quy định 15% như hiện nay là còn thấp…
GS, TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ÐH Sư phạm Hà Nội cho rằng, Nghị định 99 là hành lang pháp lý quan trọng và phân vai rõ ràng trong quá trình vận hành về GDÐH. Quá trình thực hiện các quy định cần bảo đảm nghiêm túc, đúng các tiêu chuẩn. Nhất là các quy định về đại học nghiên cứu nếu hạ chuẩn thấp sẽ giảm chất lượng. PGS, TS Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế quốc dân cho biết, các quy định mới làm thay đổi rất căn bản, phân định rõ quyền về quản lý nhà nước và quyền quản trị của các cơ sở GDÐH theo tinh thần tự chủ, đầy đủ nhất. Các trường được toàn quyền quyết định mọi vấn đề liên quan đến tổ chức, tài chính, học thuật; xóa bỏ cơ chế theo kiểu xin, cho trong quản trị về chuyên môn học thuật, đây là yếu tố căn bản nhất để giúp các cơ sở GDÐH vươn lên đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Bộ trưởng GD và ÐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều Luật GDÐH và Nghị định 99 ra đời có nhiều điểm mới, trong đó mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở GDÐH rất cao. Tuy nhiên, các vấn đề liên quan cũng cần được các cơ sở đào tạo quan tâm thực hiện triệt để. Nhất là trong tự chủ cần nhấn mạnh việc Bộ GD và ÐT, các cơ quan chủ quản tập trung vào quản lý nhà nước, không can dự sâu vào công tác điều hành của các trường bằng biện pháp hành chính; cùng với đó là trách nhiệm giám sát, kiểm tra của địa phương trên địa bàn quản lý cơ sở GDÐH. Các cơ sở GDÐH thực hiện tự chủ cần đúng kế hoạch đề ra nhưng phải bền vững, chắc chắn, hạn chế đến mức thấp nhất việc xáo trộn, đổ vỡ.
“Tôi tin, năm 2020 là năm bản lề chúng ta thực hiện Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDÐH, Nghị định 99, để giai đoạn 2021-2025 GDÐH của chúng ta có những đột phá”- Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết.
Giang Sơn và Quỳnh Nguyễn - (nhandan.com.vn)
T/h: H.Phong - (dongbang.vn)
